Yeni bir araba satın almaya karar verdiğinizde seçeceğiniz aracın türünden kullandığı yakıt türüne kadar değerlendirmeniz gereken pek çok farklı konu başlığı bulunur. Bu onlarca farklı değerlendirme kriteri içerisinde en önemlilerinden biri de aracın vites türüdür. Henüz bir araba sahibi olmasanız bile manuel, yarı otomatik ve otomatik şanzıman veya vites kavramlarını mutlaka duymuşsunuzdur.
Sürüş deneyimini etkileyen en önemli unsurlardan biri olan vites türüne, araç satın alma sürecine başlamadan önce karar vererek kendiniz için en uygun aracı çok daha kolay bir şekilde seçebilirsiniz. Araçlar genellikle manuel ve otomatik olarak ikiye ayrılsa da her iki türünde iyi yönlerini bir arada sunan yarı otomatik vitese sahip araçlar da oldukça popülerdir. Gelin, yarı otomatik vitesler hakkında merak edilenlere yakından bakalım.
Yarı Otomatik Vites Nedir?
Halihazırda manuel bir araç kullanıyorsanız özellikle şehir içi trafikte debriyaj kullanmanın ve vites değiştirmenin zaman zaman oldukça yorucu bir iş haline geldiğini fark etmişsinizdir. Hatta otomatik vitese sahip bir araca geçmeyi bile düşündüğünüz olmuştur. Ancak kullanıcıların birçoğu çeşitli nedenlerle otomatik vites araba seçeneğine karşı da temkinli yaklaşır.
Yarı otomatik vitese sahip araçlar ise çoğu zaman otomatik vitesli araçlar ile bir arada sınıflandırılır. Debriyaj pedalının yer almadığı yarı otomatik araçlarda, vites değiştirme işlemini tamamen aracınıza bırakabileceğiniz gibi dilerseniz manuel araçlara benzer bir şekilde kendiniz de müdahale edebilirsiniz.
Araç üzerinde tam hakimiyet isteği birçok sürücünün manuel araçlardan vazgeçememesinin temel nedenidir. Özellikle performans ve yakıt tasarrufu gibi konulara dikkat eden araç sürücüleri manuel araçlarda bu konulara daha hakim olduğunu hisseder. Manuel araçların her ne kadar birçok avantajı olsa da otomatik vitese sahip araçlardaki konforlu sürüşün yerinin de ayrı olduğu söylenebilir. Debriyaj pedalını ortadan kaldıran otomatik araçlar, ideal bir şekilde vites geçişlerini sürücüye hissettirmeden kendisi gerçekleştirir.
Her iki tarafın da avantajlarından aynı anda faydalanmak isteyenler için ise en ideal seçenek yarı otomatik araçlardır. Debriyaj pedalının yer almadığı yarı otomatik araçların vitesinde, otomatik araçlara benzer şekilde P, N, R, D, M gibi harfler ve çoğu zaman vites geçişleri için kullanabileceğiniz + ve - seçenekleri yer alır. Dilediğiniz an vitese müdahale edebileceğiniz gibi tamamen otomatik bir şekilde aracınızı kullanmayı da tercih edebilirsiniz.
Yarı Otomatik Vites Nasıl Çalışır?
Yarı otomatik vitese sahip araçların nasıl çalıştığı da araç satın alırken merak edilen konular arasında yer alır. Uzun yıllar kullanacağınız aracınızın bakım süreçleri de kullanılan teknolojilere göre değişiklik gösterir. Yarı otomatik araçlar söz konusu olduğunda ise kullanılan donanımlar manuel ve tam otomatik araçlara kıyasla biraz daha karmaşıktır. Bu durum yarı otomatik araçlar için özel olarak geliştirilmiş parçaların ve elektronik aksamın yer aldığı anlamına gelir. Tabii aynı zamanda bu donanımlarda yaşanabilecek arızaları ve bakım harcamalarını da göz önünde bulundurmanız gerekiyor.
Yarı otomatik şanzımana sahip araçlar, tam otomatiğe benzer bir sürüş sunarken mekanik açıdan ise manuel araçlara benzerdir. Debriyaj pedalına ihtiyaç olmadan vites geçişlerinin gerçekleşmesini sağlayan yarı otomatik araçlarda bu işlemi yerine getirmek için çeşitli elektronik devre ve sensörler, işlemciler, aktüatörler ve pnömatik adı verilen parçalardan destek alınır. Aynı zamanda tam otomatik araçlarda bulunmayan ancak manuel araçlarda da yer alan baskı balata sistemi de yarı otomatik araçlarda yer alır.
Sürüş açısından bakıldığında yarı otomatik vitese sahip aracınızı hem manuel gibi kullanıp vites geçişlerini kullanabilir hem de dilediğiniz an tam otomatik modda sürüş gerçekleştirebilirsiniz. Yarı otomatik vitesi, vites kolundan veya direksiyonun arkasında yer alan kulakçıklar ile kontrol edebilirsiniz. Vites değiştirme sırasında aracınız adeta sizin yerinize otomatik olarak debriyaj pedalına basar. Birçok yarı otomatik araçta ise tam otomatik araçlar gibi otomatik vites geçişi sağlayan sistemlerde yer alır. Bu teknolojiye sahip araçlar tıpkı tam otomatik gibi davranarak vites geçişini en uygun zamanda kendisi gerçekleştirir.
Yarı Otomatik Vitesli Araçlar Nasıl Kullanılır?
Daha önce herhangi bir yarı otomatik veya tam otomatik araç sahibi olmadıysanız, yarı otomatik vites nasıl kullanılır konusunda endişeleriniz ve sorularınız olabilir. Otomatik vitesli araçlar tamamen sürüş konforunu artırmak için geliştirilmiştir. Bu nedenle de otomatik sisteme alışmak ve kullanmak oldukça kolaydır.
Manuel bir araçtan, yarı otomatik vitese sahip bir araca geçiyorsanız ilk zamanlar şaşırmanız normaldir. Debriyaj pedalının yer almaması ise manuel araçlar ile yarı otomatik sisteme sahip araçlar arasındaki en büyük farktır. Yoğun dur kalk yapılan trafikte debriyajın yarattığı yorgunluk göz önüne alındığında kısa sürede sadece fren ve gaz pedalları ile kullanmaya alışmanız hiç de zor değildir. Yarı otomatik bir aracın sürücü koltuğuna oturduğunuzda karşılaşacağınız farklılıklar sadece debriyaj pedalıyla sınırlı kalmaz. Aynı zamanda vites koluna göz attığınızda da alışık olduğunuzdan farklı olarak üzerinde P, N, R ve D gibi harflerin yazılı olduğunu göreceksiniz.
Doğru Vites Modları: P, N, R, D ve M
Yarı otomatik araçların mekanik aksamına bakıldığında otomatik vitesli araçlardan çok manuel vitesli araçlarla benzer olduğunu görürsünüz. Ancak sürücünün temas ettiği vites kolu daha çok otomatik araçlar ile benzerlik gösterir. Vites kolu üzerinde yer alan P (park), N (neutral), R (rear / reverse), D (drive) ve M (manuel) gibi vites harfleri ile modlar arasında geçiş yaparak aracınızı kolay bir şekilde kullanabilirsiniz. Vites modları kullanılan teknolojilere göre her araçta farklılık gösterebilir. Genel olarak yarı otomatik araçlarda yer alan vites modlarına daha yakından bakarsak;
- P (Park): Araç durduğunda park moduna almalısınız.
- N (Neutral): Manuel araçlardan da alışık olunduğu gibi aracı boşa almak için kullanılır.
- R (Rear veya Reverse): Geri vitestir. Araç tamamen durduğunda vitesi R moduna geçirerek geriye doğru hareket edebilirsiniz.
- D (Drive): İleriye doğru hareket edebilmek için vitesi D moduna almalısınız.
- M (Manuel): Vites geçişlerini kendiniz kontrol etmek isterseniz, vitesi bu moda geçirebilirsiniz.
Vites üzerinde, kullandığınız araca göre değişen D ve M moduna eşlik eden + ve - seçenekleri de yer alabilir. Veya bunun yerine direksiyonun arkasında yer alan kulakçık sistemi aracınızda bulunabilir. Böylelikle vites geçişlerini vites kolunu veya kulakçıkları kullanarak kontrol edebilirsiniz.
Rampalarda ve Trafik Dur-Kalklarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yarı otomatik vitese sahip bir araç kullanmaya başladığınızda alışmanız biraz zaman alabilir. Özellikle de debriyaj pedalının olmaması nedeniyle zorluk çekebilirsiniz. Yarı otomatik bir aracın direksiyonuna oturduğunuzda sürüş sırasında dikkat etmeniz gereken en önemli nokta yokuş ve rampalarda aracınız kayabileceğidir.
Dur-kalk sırasında veya eğimli yol şartlarında aracınızı hareket ettirmeye hazırlanırken aracınız duruma göre ileri veya geriye hareket edebilir. Bunun yaşanmaması için ise kalkış sırasında fren pedalını kullanmanız gerekir. Ancak günümüzde birçok modern araçta yokuş kalkış desteği yer alır. Bu sistem sayesinde aracınızın kayması önlenirken çok daha rahat bir sürüş imkanı elde edebilirsiniz.
Yarı Otomatik ve Tam Otomatik Vites Arasındaki Farklar Neler?
Yarı otomatik ve tam otomatik vites çoğu zaman birbiri ile kıyaslanır. Yeni bir araç satın alırken hangisini tercih edeceğiniz konusunda oldukça kararsızlık yaşayabilirsiniz. Araç seçimi sırasında karar vermenizi kolaylaştırması adına gelin, yarı otomatik ve tam otomatik vites arasındaki farklara göz atalım.
- Yarı otomatik ve tam otomatik vites arasındaki en önemli fark vites geçişleri sırasında hissedilir. Yarı otomatik araçlarda, manuel araçlarla benzer mekanik aksam kullanılır. Bu nedenle vites geçişleri manuel araçlar kadar olmasa da hissedilirdir. Tam otomatik araçlarda ise vites geçişleri çok daha konforludur.
- Yarı otomatik araçlarda, yokuş kalkış desteği bulunmuyorsa harekete başlarken aracınızın kayması mümkündür. Tam otomatik vites araba modellerinde ise böyle bir ihtimal bulunmaz. Ancak son yıllarda piyasaya sürülen birçok yarı otomatik araçta yokuş kalkış desteğine yer verildiği düşünüldüğünde bu farkı göz ardı edebilirsiniz.
- Yarı otomatik araçlar özellikle araç kullanmaktan zevk alanlar için araca çok daha fazla hakim olma imkanı sunar. Sürüş tarzına göre vites etkili bir şekilde kullanılabilir. Tam otomatik araçlarda ise daha çok basitlik ve konforlu sürüşe odaklanılır.
- İki vites türü arasındaki bir diğer fark ise yakıt tasarrufudur. Yarı otomatik araçlarda ekonomik sürüş için en uygun vites seçimini kendiniz gerçekleştirebilirsiniz. Tam otomatik araçlarda ise bu tam olarak mümkün olmasa da sürüş modları arasından ekonomik veya performans gibi çeşitli modlar arasında seçim yaparak benzer etkileri elde edebilirsiniz.
Yarı Otomatik Vitesin Avantajları ve Dezavantajları
Yarı otomatik araçlar manuel ve otomatik vites arasında kararsız kalmış olanlar için en iyi seçeneklerden biridir. Her iki türünde en iyi yanlarını bir arada sunabilen yarı otomatik vitese sahip araçlar, sürücüler için birçok avantaj sunar. Yarı otomatik vitesin sunduğu başlıca avantajlar ise şunlardır:
- Tam otomatik vitesli seçeneklere göre yarı otomatik araçlar sürücüye çok daha fazla kontrol imkanı sunar. En önemli tercih nedenlerinden biri de aslında budur. Özellikle manuel vitesli araçlara alışmış sürücüler, sürüşe çok daha fazla dahil olmayı sevdikleri için otomatik vitese geçemezler. Yarı otomatikler bu konuda en ideal çözümü sunar.
- Debriyaj pedalını kullanmak bir süre sonra tüm sürücüler için yorucu bir hal alabilir. Gün içerisinde saatlerini yoğun trafikte geçiren sürücüler için ise bu durum çok daha hissedilirdir. Yarı otomatik araçlarda debriyaj pedalının yer almaması en büyük avantajlarından biridir.
- Dilediğiniz zaman manuel sürüş moduna geçebilirsiniz. Yorgun bir şekilde işten çıktığınızda ve trafiğin yoğun olduğu durumlarda otomatik mod hayat kurtarıcı olabilir. Ancak uzun bir yola çıktığınızda ve arabanızla biraz vakit geçirmek istediğinizde manuel mod ile eğlenceli bir sürüş deneyimi elde edebilirsiniz.
- Yarı otomatik araçların bir diğer önemli avantajı da sunduğu yakıt verimliliğidir. Sürücüye vites geçişleri konusunda özgürlük sağlayarak ekonomik bir sürüş için en uygun vites tercihini mümkün hale getirir.
Her ne kadar yarı otomatik araçlar avantajlarıyla öne çıksa da karar verirken değerlendirmeniz gereken dezavantajları da bulunur. Yarı otomatik vitesin bilmeniz gereken dezavantajları ise şöyledir:
- Yarı otomatik araçların en büyük dezavantajı, manuel vitesli araçlardan geçiş yapan sürücülerin yaşayacağı alışma sürecidir. Debriyaj pedalının yer almaması en büyük farklılık olsa da aynı zamanda vites kontrol şeklindeki farklılıklar da sürücüleri az da olsa zorlayabilir.
- Yarı otomatik vitesin dezavantajını en çok yaşayacak sürücü grubu öncesinde manuel araç kullananlardır. Manuel araç sürücüleri, yarı otomatik araçların direksiyonuna geçtiklerinde araca tam olarak hakim olamadıklarını düşünebilir. Ancak sunduğu sürüş konforu göz önüne alındığında bu dezavantajların kısa sürede etkisini yitireceğini kabul edebiliriz.
- Yarı otomatik araçlarda tek ve çift kavrama seçenekleri bulunur. Ancak buna rağmen tam otomatik bir araca kıyasla vites geçişleri oldukça hissedilirdir. Tabii manuel araçlarla kıyaslandığında ise çok daha yumuşak olduğunu söyleyebiliriz.
- Aracınızda kalkış destek sisteminin olmasına dikkat etmelisiniz. Aksi durumda bu sizin için bir dezavantaja dönüşebilir. Debriyaj pedalının yer almadığı yarı otomatik aracınızın eğimli yollarda kalkış sırasında kaymaması için fren pedalını kullanmanız gerekir. Tam otomatik araçlarda ise bu durum yaşanmaz.
- Sizi yarı otomatik araç satın alma sürecinde kararsızlığa düşürecek bir diğer dezavantajda maliyetlerdir. Manuel araçlara kıyasla daha pahalı olan yarı otomatik araçlar, bakım masrafları da değerlendirildiğinde yine daha fazla maliyetli olan tarafta kalır.
Türkiye'de En Çok Tercih Edilen Yarı Otomatik Araçlar
Yarı otomatik araba satın almaya karar verdiyseniz satın alabileceğiniz birçok sıfır ve 2. el araç seçeneğine sahipsiniz. Hemen hemen en çok tercih edilen araç üreticilerinin tamamı popüler modellerinde yarı otomatik vites seçeneğine yer verir. Aynı zamanda ikinci el tarafında da tercih edebileceğiniz onlarca farklı yarı otomatik araç bulabilirsiniz. Sizin için Türkiye’de en çok tercih edilen yarı otomatik araç modellerini bir araya getirdik.
Hyundai i20
Son dönemin en çok tercih edilen araç modellerinden biri olan Hyundai i20, yarı otomatik vitese sahip bir araç arayanlar için en doğru seçenek olabilir. Güncel versiyonu ile Hyundai i20 hem şık hem de uygun fiyatlı araç modellerinden biri.
Renault Clio
Trafikte en çok karşılaşabileceğiniz, Renault’un en çok tercih edilen modellerinden biri olan Clio, yarı otomatik seçeneğine sahip araçlardan biri. Özellikle şehir içi kullanımda yarı otomatik vitesin getirdiği avantajlar ile trafikte geçirdiğiniz süreyi daha konforlu hale getirebilirsiniz.
Honda Civic
Türkiye’de de oldukça sevilen Honda Civic, araç arayışında mutlaka göz atmanız gereken seçenekler arasında yer alıyor. Yarı otomatik Honda Civic sedan özellikle ailelerin kullanımı için tercih edilebilecek araç modellerinin başında yer alır.
Seat Leon
Seat Leon, uzun yıllardır performans odaklı bir araç isteyenlerin tercih listesinde üst sıralarda yer alıyor. Yarı otomatik bir araç ararken mutlaka Seat Leon’u da değerlendirmeye almalısınız. Özellikle ikinci el araç arayanlar için en doğru seçimlerden biri olabilir. Volkswagen grubuna ait Audi A3, Skoda Octavia ve Volkswagen Golf ile ortak platformu kullanan Seat Leon uzun yıllardır sürücüler tarafından sevilen modellerden biri olmayı sürdürüyor.
BMW 5 Serisi 520i
BMW’nin orta-üst sınıfta yer alan 5 serisi onlarca yıldır performans odaklı araç isteyenlerin istek listesinde ilk sıralarda kendisine yer buluyor. Geçmişten günümüze BMW E12, E28, E34, E39, E60, F10 ve F90 olarak isimlendirilen nesillere sahip BMW 5 serisinin en çok tercih edilen üyesi 520i, yarı otomatik versiyonu ile otomatik vitesin konforunu isteyen ancak zaman zaman aracı ile daha yakından iletişim kurmak isteyen sürücüler için en doğru araç seçimi olacaktır.
Hayalinizdeki araca sahip olmak için ikinci el araçlar sizin için en iyi seçenek olabilir. Bütçenize uygun çok daha fazla seçeneği bulabileceğiniz ikinci el pazarı bir araç sahibi olmanıza yardımcı olabilir. İkinci el araç satın alma süreci hakkında ise kafanızda soru işaretleri olması oldukça doğaldır. Aklınızdaki soruları ve endişeleri ortadan kaldırmanın yolu ise Borusan Next’ten geçiyor. Hemen, Borusan Next’i tercih edin, hayalinizdeki ikinci el aracı satın alın.
Telif hakkı ve sair fikri mülkiyet hakları Borusan Oto Değerlendirme Pazarlama ve Hizmet A.Ş.’ye (Borusan Next’e) aittir. Ticari amaçla ve/veya yasalarca izin verilen meşru kullanım sayılamayacak şekillerde, kısmen dahi olsa, izin alınmaksızın alıntı yapılamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz, link verilemez.