Araç Yağı Nasıl Kontrol Edilir?

Aracınızın kaputunun altında atan motor, adeta canlı organizmalar gibi çalışır, bu organizmanın hayati sıvısı motor yağıdır. Tıpkı insan vücudundaki kan gibi, motor yağı da aracınızın tüm iç organlarının kusursuz uyum içinde çalışmasını sağlar. Görevi sadece sürtünmeyi azaltmakla kalmaz; aynı zamanda motoru soğutur, içinde biriken partikülleri temizler. Bu nedenle motor yağının seviyesini düzenli olarak kontrol etmek, büyük bir arızayı önlemenin en etkili yoludur. 

Çoğu sürücü bu küçük ama kritik adımı ihmal ederek kendilerini yolda kalma riskiyle veya motorun tamamen kilitlenmesi gibi astronomik maliyetlerle karşı karşıya bulabilir. Oysa motor yağını kontrol etmek, profesyonel tamirci bilgisi gerektirmeyen, herkesin kendi başına kolayca yapabileceği birkaç basit adımdan ibarettir. 

Yazının devamında motor yağı kontrolünün inceliklerini bulabilir, aracınızın potansiyel tehlikelerden koruyabilirsiniz. Bu sayede hem kendinizi güvence altına alacak hem de aracınıza hak ettiği değeri vereceksiniz.

Motor Yağı Kontrolünün Önemi 

Motor yağının aracınız için ne kadar hayati bir role sahip olduğunu anlamak, düzenli kontrol alışkanlığı edinmenin ilk adımıdır. Motor yağı, temel olarak dört kritik görevi aynı anda yerine getirir:

• Motorun hareketli parçaları arasında film tabakası oluşturarak yağlama yapar, metalin metale sürtünmesini engeller. Bu sayede parçaların aşınmasını minimuma indirir. 
• Aracın yüksek sıcaklıkta çalışmasından kaynaklanan ısıyı emerek soğutma sağlar, motorun aşırı ısınmasını önler. 
• Arabanın içinde oluşan karbon birikintilerini toplayarak motoru temizler, kirleticileri yağ filtresine taşır. 
• Motor içindeki metal yüzeyleri nem ve havadan koruyarak paslanmayı önler.

Üstteki kritik görevler aksadığında, motorunuz geri dönülemez hasarlar almaya başlar. Eğer yağ seviyesi düşükse veya kalitesi bozulmuşsa, motor parçaları arasında yoğun sürtünme meydana gelir. Bu durum motorun kısa sürede aşırı ısınmasına yol açar. Aşırı ısınma ise motorun içindeki metal parçaların genleşmesine ve sonunda birbirine kaynamasına, yani motorun kilitlenmesine neden olabilir. Bu tür bir arıza aracın tamamen hurdaya çıkmasına yol açar. Kalitesiz veya eski yağ da benzer şekilde motorun verimliliğini düşürür.

Bir aracın ikinci el piyasasındaki değeri yalnızca markası, modeli veya kilometresiyle sınırlı değildir. Asıl belirleyici unsurlardan biri, aracın nasıl bakımdan geçtiği ve motor sağlığının ne durumda olduğudur. Düzenli yapılan yağ bakımları, bu değeri doğrudan etkileyen en önemli faktörlerin başında gelir. Tüm yağ değişimleri zamanında yapıldığı belgelenen bir araç, alıcılar nezdinde daha güvenilir olarak kabul görür. Aracın potansiyel alıcılar için cazibesini artırarak, yüksek fiyattan satılabilmesini sağlar.

Periyodik yağ bakımları motorun verimliliğini korur, böylece aracın genel sağlığı garantilenir. Eksiksiz servis kaydı, araba al düşüncesiyle hareket eden potansiyel alıcı için motorun iyi korunduğunun somut kanıtıdır. Alıcıların araçla ilgili endişelerini giderir, satın alma kararlarını olumlu yönde etkiler.

Dolayısıyla yağ bakımına yapılan yatırım, aracın sorunsuz çalışmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda ikinci el satışında size avantaj kazandırır. Bu nedenle aracınızın değerini korumak ve artırmak istiyorsanız, motor yağı bakımlarınızı asla ihmal etmeyiniz.

Motor Yağı Seviyesi Nasıl Kontrol Edilir? 

Aşağıda verilen basit adımları takip ederek motor yağ seviyesini kendiniz kontrol edebilirsiniz:

1. Aracı Düz Bir Zemine Park Etme 

Motor yağı kontrolü yapmadan önce atmanız gereken ilk adım, aracınızı düz zemine park etmektir. Bu aşama doğru yağ seviyesi ölçümü elde etmek için hayati öneme sahiptir. Eğimli yüzeyde duran araçta, motor yağı karterin tek tarafında toplanacağı için yağ çubuğundaki gösterge yanlış sonuç verecektir. Örneğin aracın önü yukarı doğru eğimdeyse, yağ seviyesi gerçekte olduğundan daha düşük, tam tersi durumda ise yüksek görünebilir.

Her iki durum da sizi yanıltarak ya yetersiz yağ eklemenize ya da motoru aşırı doldurarak potansiyel hasarlara neden olmanıza yol açabilir. Dolayısıyla mümkünse bir garajda veya sert otopark zemininde kontrolü yapmak en doğru sonucu almanızı sağlar.

2. Motorun Soğumasını Bekleme 

Aracınızı park ettikten sonra yapmanız gereken şey, motorun tamamen soğumasını beklemektir. Motor kısa bir süre önce durdurulmuş haldeyken, motor yağı aracın içinde dolaşım halindedir. Isınan sıvılar genleştiği için, yağ hacimce genişler. Çubuğun üzerindeki değer, gerçekte olduğundan yüksek seviye gösterecektir. Bu yanlış okuma, motorunuzun yeterli yağa sahip olduğunu düşünmenize yol açarak aslında düşük olan seviyeyi gözden kaçırmanıza neden olabilir.

Ayrıca motor yağının tamamının motorun içindeki kanallardan süzülerek tekrar yağ karterine geri dönmesi için belirli bir süre geçmesi gerekir. Yağ çubuğunu motor sıcakken çıkardığınızda, karterdeki seviye henüz stabil olmadığından doğru sonuç alamazsınız. Bu sürecin tamamlanması için ideal bekleme süresi, motor durdurulduktan sonra 5 ila 10 dakikadır. Ancak soğuk havalarda süre 20 dakikaya kadar uzayabilir. Tamamen soğuk motorla yapılan kontrol, en hassas sonucu verir.

Bunun yanında, kişisel güvenliğiniz de en az doğru ölçüm kadar önemlidir. Motor çevresindeki tüm parçalar, araç çalışırken aşırı derecede sıcak olabilir. Sıcak motorun kaputuna dokunmak, yağ çubuğunu çıkarmaya çalışırken elinizi yakmak veya sıcak yağın üzerinize sıçraması gibi durumlar ciddi yanıklara neden olabilir.

3. Yağ Çubuğunu Çıkarma ve Temizleme 

Motorun soğumasını bekledikten sonra yağ seviyesini kontrol etmenin en temel adımlarından biri olan yağ çubuğunu doğru kullanma aşamasına geçebilirsiniz. Bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, çubuğun yerini doğru şekilde bulmaktır. Çoğu araçta yağ çubuğu motorun ön kısmında, kolayca erişilebilecek bir noktada yer alır; fark edilmesi için parlak renkte halkaya sahiptir.  Nerede olduğundan emin değilseniz, aracının kullanım kılavuzuna başvurabilirsiniz.

Yağ çubuğunu bulduktan sonra, onu düz şekilde motorun yuvasından dışarı çekmelisiniz. Çubuk dışarı çıktığında, ucunda bir miktar motor yağı kalıntısı görebilirsiniz. Bu ilk yağ kalıntısı, motorun içinde dolaşan yağın izlerini taşıdığı için doğru ölçüm için kullanılamaz. Dolayısıyla yanınızda getirdiğiniz temiz kâğıt havlu yardımıyla çubuğun ucunu, yani yağ seviyesini gösteren MIN ve MAX işaretlerinin olduğu kısmı tamamen silmelisiniz.

Eğer çubuğu temizlemeden seviyeyi kontrol etmeye kalkarsanız, çubuk üzerinde birikmiş yağlar sizi yanıltacaktır. Hatta bazen çubuğun yuvasına bulaşmış yağlar bile yanlış okumaya neden olabilir. Bu nedenle ilk çekiş sadece çubuğun yerini belirlemek ve onu asıl ölçüm için hazırlamak içindir. Çubuğu tamamen temizledikten sonra artık gerçek seviye ölçümüne hazır olursunuz.

4. Yağ Seviyesini Ölçme 

Yağ çubuğunu temizledikten sonra, artık asıl ölçüm adımına geçebilirsiniz. Bu adımda dikkat etmeniz gereken en önemli şey, sabırlı olmaktır. Temizlediğiniz yağ çubuğunu, yuvasına sonuna kadar itmelisiniz. Çubuğun tam olarak oturduğundan emin olduktan sonra, dışarı çekebilirsiniz. Bu aşamada acele etmek yanlış okumaya sebep olabilir. Yağ çubuğunu dışarı çekerken, çubuğun motorun içine sürtünerek kenarlara yağ bulaştırmasına izin vermeden çekmeye özen göstermelisiniz.

Çubuğu çıkardığında, ucundaki yağ seviyesine dikkatlice bakmalısınız. Her yağ çubuğunda, yağın minimum maksimum seviyelerini gösteren işaretler bulunur. Bunlar genellikle "MIN" ve "MAX" veya "L" (Low) ve "F" (Full) şeklinde harflerle belirtilir. İdeal olarak yağ seviyenizin MIN MAX işaretlerinin arasında, mümkünse MAX’a yakın olması beklenir. Bu iki çizgi arasındaki mesafe yaklaşık 1 litre yağı temsil eder. Yani seviye "MIN" çizgisindeyse, motorunuza yaklaşık 1 litre yağ eklemeniz gerekecektir.

Yağ seviyesi hiçbir zaman "MIN" çizgisinin altında olmamalıdır. Bu seviyenin altı motorun yeterince yağlanamadığı anlamına gelir. Benzer şekilde seviye MAX çizgisini kesinlikle aşmamalıdır. Motoru aşırı yağla doldurmak, motorun iç basıncını artırabilir, keçelere zarar verebilir ve hatta motorun içindeki krank milinin yağa çarparak köpürmesine yol açabilir. Bu da yağın yağlama özelliğini kaybetmesine neden olur. Yani doğru seviyeyi yakalamak çok önemlidir.

Ek olarak sadece seviyeye değil, yağın çubuktaki görünümüne de bakmalısınız. Yağın rengi açık kahverengi veya bal rengindeyse normaldir. Eğer simsiyah ve kalınsa, yağın değişim zamanının geldiğini gösterir. Yağın üzerinde köpük görünümü varsa, çok ciddi bir sorun olan su veya soğutma sıvısı karışımına işaret eder; acilen servise gitmelisiniz.

Yağ Seviyesi Düşükse Ne Yapılmalı? 

Yağ çubuğundaki seviye MIN çizgisinin altında çıktıysa, durumu kesinlikle göz ardı etmemelisiniz. Düşük yağ seviyesi, motorun yeterli yağlamayı alamadığı anlamına gelir. Seviyeyi normale çıkartmak için atmanız gereken adımlar oldukça basittir:

• İlk yapmanız gereken, araç için doğru tip motor yağını belirlemektir. Her motor farklı özelliklere sahip yağlara ihtiyaç duyar, yanlış tipte yağ eklemek motora faydadan çok zarar verebilir. Aracının kullanım kılavuzu, doğru yağ viskozite sınıfını gösterir. Eğer kılavuza ulaşamıyorsanız, güvenilir otomobil yedek parça mağazasına danışabilir veya yetkili servisten bilgi alabilirsiniz.
• Doğru yağı temin ettikten sonra, motorun kaputunu açıp yağ ekleme kapağını bulmalısınız. Kapak motorun üst kısmında yer alır, üzerinde yağdanlık simgesiyle işaretlenmiştir. Kapağı dikkatlice çevirerek açıp huni kullanarak yağı yavaş yavaş eklemeye başlayabilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken yağı asla hızlıca dökmemektir.
• Başta küçük miktar ekleyip birkaç dakika bekleyebilirsiniz. Beklediğiniz süre boyunca yeni eklenen yağ, kartere tamamen süzülür. Ardından yağ çubuğunu tekrar kontrol etmelisiniz. Seviye hala MIN çizgisinin altındaysa, küçük miktarlarda yağ eklemeye ve tekrar kontrol etmeye devam etmelisiniz. Hedefiniz yağ seviyesini MAX çizgisine yakın bir noktaya getirmektir.
• Yağ seviyesi sık sık düşüyorsa, bu bir yağ kaçağı sorununun belirtisi olabilir. Bir uzmana danışmak, büyük arızayı önlemek adına en doğru karar olacaktır.

Yağ Çubuğunda Bulunan İşaretler 

Yağ seviyesini ölçmek için çubuğu çıkardığınızda, ucunda iki farklı işaret göreceksiniz. Bu işaretler, motorunuzun yağ seviyesi için belirlenen güvenli aralığı gösterir. Çoğu zaman MIN ve MAX harfleriyle belirtilir. Basit göstergeler size motorunuzun ne durumda olduğunu anında anlatır:

• MIN (Minimum) Çizgisi: Motorunuzdaki en düşük güvenli yağ seviyesini temsil eder. Yağ seviyeniz çizginin altındaysa bu bir uyarı işaretidir, motora derhal uygun yağ eklenmesi gerektiğini gösterir. Seviyenin altındaki her sürüş, motorunuzun ömründen ciddi şekilde çalar. Çizginin altına düşmesine asla izin vermemelisiniz.
• MAX (Maksimum) Çizgisi: Bu çizgi ise motorunuzdaki en yüksek güvenli yağ seviyesini gösterir. Yağ seviyenizin çizgiyi aşmaması hayati öneme sahiptir. Birçok kişi, "fazla yağ motora zarar vermez" gibi yanlış düşüncelere kapılır. Oysa motoru aşırı yağla doldurmak, yağın krank miline çarparak köpürmesine neden olabilir. Köpürme (aeration), yağın yağlama özelliğini kaybetmesine ve dolayısıyla motorun parçalarının korumasız kalmasına yol açar.

Motor Yağı Renginin Önemi

Motor yağı seviyesini kontrol ederken sadece seviyeye değil, aynı zamanda yağın rengine de dikkat etmelisiniz. Motor yağının rengi size onun genel durumu, ne kadar süre kullanıldığı ve hatta motordaki potansiyel sorunlar hakkında çok şey söyleyebilir. Tıpkı bir kan testi gibi, yağın rengi de motorunun iç sağlığının göstergesidir:

1. Şeffaf (Yeni Yağ): Yeni eklenmiş veya kısa süre önce değiştirilmiş motor yağı açık kehribar rengindedir. Şeffaf temiz görünüme sahiptir. Yağın içerisindeki katkı maddelerinin tam verimle çalıştığını ve henüz motordan kir toplama görevine tam olarak başlamadığını gösterir. 
2. Koyu Kahverengi (Normal Kullanım): Bir süre kullanıldıktan sonra, motor yağı koyu kahverengi renge döner. Yağın görevini yerine getirdiğinin, yani motor içindeki karbon birikintilerini topladığının normal göstergesidir.
3. Siyah ve Opak (Değişim Zamanı): Eğer yağ çubuğundaki yağ simsiyah, opak ve hatta bazen tanecikli görünüyorsa,, yağın ömrünün sonuna geldiğinin net işaretidir. Bu durumdaki yağ, artık temizleme görevlerini yeterince yerine getiremez. İçindeki koruyucu katkı maddeleri tükenmiş, aşırı kirlenmiş ve viskozitesi (akışkanlığı) bozulmuştur.
4. Sütlü veya Köpüklü (Ciddi Tehlike): Bu renk ve doku en tehlikeli olanıdır, acil müdahale gerektirir. Büyük olasılıkla motor yağına soğutma sıvısının veya suyun karıştığına işaret eder. Genellikle contalarda ciddi sızıntı olduğunu gösterir. Su karışımı, yağın yağlama özelliğini tamamen yok eder, motorun anında kilitlenmesine neden olabilir. 

Motor Yağı Ekleme ve Değiştirme

Peki yağa ne zaman ekleme yapılmalı, ne zaman tamamen değiştirilmelidir? Çoğu zaman karıştırılan iki işlem, aslında amaçları bakımından birbirinden tamamen farklıdır.

Yağ Ekleme

Motor yağı eklemek, susuz kalan bitkiye su vermeye benzetilebilir. Yalnızca yağ seviyesi düştüğünde uygulanır ve amacı, motorun yağ seviyesini güvenli aralığa getirmektir. Eğer yağ çubuğundaki seviye MIN çizgisinin altına inmişse, doğru tip motor yağını küçük miktarlarda ekleyerek seviyesi ideal noktaya çıkarılmalıdır. Ancak unutulmamalıdır ki, bu yalnızca geçici bir çözümdür. Yağ eklemek, motor içindeki eski yağı temizlemez ya da yıpranmış koruyucu özelliklerini geri kazandırmaz. Kirlenmiş akvaryuma temiz su eklemek gibi, yalnızca seviyeyi yükseltir fakat esas sorunu çözmez. Dolayısıyla düzenli yağ eklemek, periyodik yağ değişiminin yerini hiçbir şekilde tutmaz.

Yağ Değiştirme

Motor yağı değişimi, motor sağlığı açısından hayati öneme sahip bakım işlemidir. Kullanıma bağlı olarak motor yağı, zamanla içinde biriken partiküller, karbon kalıntıları ve yüksek sıcaklık etkisiyle viskozitesini (akışkanlığını) ve koruyucu özelliklerini kaybeder. Yağın koyu siyaha dönmesi veya üreticinin belirlediği kilometre sınırına ulaşılması, tüm yağın boşaltılıp yerine yeni yağ eklenmesi gerektiğini gösterir. 

Araç üreticileri 10.000–15.000 kilometrede bir veya her 6–12 ayda bir yağ değişimini tavsiye eder. Ancak şehir içi yoğun dur-kalk trafiğinde aracı sık kullananlar için süreyi daha kısa tutmak motor ömrü açısından çok daha faydalıdır. Ek olarak yağ değişimi yalnızca yağın yenilenmesini değil, aynı zamanda tıkanmış yağ filtresinin de değiştirilmesini kapsar.

İşlemin profesyonel servis tarafından yapılması şiddetle tavsiye edilir. Çünkü yağ değişimi; aracın kaldırılmasını, eski yağın tamamen boşaltılmasını ve çevreye zarar vermeden uygun şekilde imha edilmesini gerektirir. Dolayısıyla hem güvenlik hem de doğru ekipman kullanımı açısından yetkin bir servise başvurmak en doğru tercihtir.

Aracınızın motor yağı seviyesini düzenli kontrol etmekten periyodik bakım takvimini takip etmeye kadar atacağınız her adım, aracınızın performansını ve ömrünü doğrudan etkiler. Ancak bakım kadar önemli bir diğer konu da aracınızın güncel değerini bilmek ve zamanı geldiğinde doğru adımları atmaktır. Siz de “Arabam ne kadar?” diye merak ediyorsanız, vakit kaybetmeden Borusan Next’in resmi web sitesini ziyaret edin. Aracınızın gerçek değerini öğrenin, güvenle satış yapın ve süreci Borusan Next güvencesiyle tamamlayın.

Telif hakkı ve sair fikri mülkiyet hakları Borusan Oto Değerlendirme Pazarlama ve Hizmet A.Ş.’ye (Borusan Next’e) aittir. Ticari amaçla ve/veya yasalarca izin verilen meşru kullanım sayılamayacak şekillerde, kısmen dahi olsa, izin alınmaksızın alıntı yapılamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz, link verilemez.