Araba Neden Hararet Yapar?

Sürüş sırasında aracın hararetin yükseldiğine dair sinyaller çoğu sürücüyü panikleten başlıca nedenler arasındadır. “Araba neden hararet yapar?” sorusunun yanıtı da bu gibi durumlarda en çok araştırılan konuların başında gelir. Motorun hararet yapması çoğu kez soğutma sistemindeki sorunlar, ihmal edilen bakım işlemleri ve iç parçalardaki arızalardan meydana gelir. Arabanın hararet yapması sadece motorun zarar görmesiyle kalmayıp sürüş güvenliğini de ciddi şekilde olumsuz etkileyebilir. Özellikle hararet neticesinde meydana gelebilecek olan conta yanması gibi problemler aracın performansını uzun vadede önemli oranda düşürebilir. Bu içerikte “Araç hararet neden yapar?” ya da “Araba hararet yaparsa neler yapılmalı?” gibi sorulara detaylı yanıt bulabilirsiniz. 

Araba Motorunun Isınmasının Temel Nedenleri

Araba motorunun normalden fazla ısınması içten yanmalı motorlarda ciddi problemlere yol açabilen kritik bir arızadır. Özellikle de yoğun trafikte, havaların çok sıcak olduğu günlerde “Araba neden hararet yapar?” sorusunun cevabı genellikle soğutma sisteminin sağlıklı çalışmamasıyla bağlantılıdır. Bu bölümde araç motorunun hararet yapmasına yol açan temel sistemsel ve mekanik sorunları inceleyebilirsiniz. 

Soğutma Suyu Eksikliği ve Düşük Seviye

Motorun çalışma esnasında ürettiği yüksek ısı aracın soğutma sistemi sayesinde kontrol altına alınır. İlgili sistemin temel fonksiyonu motor sıcaklığını ideal seviyede ve sabit olarak tutmaktır. Soğutma suyunun eksilmesi ve seviyesinin düşmesi dengenin bozularak motorun aşırı ısınmasına neden olabilir. Özellikle trafiğin sıkışık olması, uzun rampa çıkışı gibi durumlarda sistem üzerindeki yük arttığı için soğutma suyu seviyesi kritik önem taşır. Soğutma suyu yetersizliği söz konusu olduğunda ısı dağılımı sağlıklı şekilde gerçekleşemez. Bu durum motorun riskli sıcaklık seviyelerine ulaşmasına yol açabilir. 

Soğutma suyu yeterli seviyede bulunmadığı zaman motorun içinde oluşan ısı etkilli şekilde dışarı aktarılamaz. Böylece motor sıcaklığı kontrolsüz şekilde yükselerek hararet göstergesini hızla kırmızı alana doğru kaydırabilir. Yüksek sıcaklık aynı zamanda motor yağına da zarar vererek yağın incelip koruyucu özelliğini yitirmesine neden olur. Metal parçalar arasında sürtünme artar ve motorun zarar görme riski doğar. Isı artışı kritik seviyeyi aşarsa aracın motoru kendini korumaya almak için performansını düşürür veya tamamen durur. 

Çoğu sürücünün sıkça yaptığı hatalardan biri eksilen soğutma suyu yerine çeşme suyu eklemektir. Çeşme suyu kireç ve çeşitli mineraller içerdiğinden dolayı tortu birikimine, paslanma ya da kireçlenmeye yol açar. Mekanizmada biriken tortular hortumlar ile radyatörde tıkanmalara sebep olarak soğutma suyunun dolaşımını engelleyebilir. Ayrıca cam silme suyu da motor soğutma sistemi için uygun değildir. Bu sıvıların kaynama noktası düşüktür, motorun aşırı ısınmasına yol açabilir. Soğutma suyunun düzenli olarak kontrol edilip sadece üretici firma tarafından tavsiye edilen antifrizle takviye edilmesi en etkili yollar arasında bulunur.  

Radyatör Arızası ve Tıkanıklıklar

Radyatör motordan gelen sıcak sıvıyı soğutarak yeniden sisteme döndürmekle görevli en önemli araç parçalarından biridir. Motorun çalışırken ürettiği fazla ısıyı düşürerek motorun aşırı ısınmasını önler. Bu işlem radyatörün petekleri arasında dolaşan sıvının aracın ön kısmından gelen hava ile temas etmesi sonucu gerçekleşir. Temel prensip hava akışı ve ısı değişimi üzerine kuruludur. Bu döngü araç motorunun ideal çalışma sıcaklığında kalabilmesini sağlar. 

Zaman içinde radyatörde biriken tortu, kireç, pas gibi maddeler petek kanallarını tıkayabilir veya daraltabilir. Bundan dolayı sıvı radyatör içinde rahatça dolaşamaz, ısı transferi olumsuz etkilenir. Neticede motor sıcaklığı yükselerek, hararete yol açabilir. Radyatör tıkanıklığına çeşme suyu, cam silme suyu gibi yanlış sıvıların kullanılması dışında başka etkenler de neden olur. Örneğin bakımı ihmal edilen araçlarda metal parçaların oksitlenmesi vb. sonucu pas oluşumu meydana gelir ve sıvı içinde dolaşarak radyatör peteklerini tıkayabilir. Geciktirilmiş soğutma suyu değişimi, contası yanan motorlarda sıvıya karışan yağ radyatör tıkanıklarının başlıca nedenlerindendir. 

Soğutma fanının arızalanması ise “Araba hararet neden yapar?” sorusuna verilebilecek yaygın cevaplar arasındadır. Soğutma fanı aracın durduğu veya düşük hızda hareket ettiği durumlarda radyatörün hava akışını sağlayarak suyun yeterince soğumasını mümkün kılar. Soğutma fanının devreye girmediği durumlarda radyatör fonksiyonlarını yerine getiremeyeceği için motor hızla ısınmaya başlar. Fan sistemleri genellikle termostatlar ya da sıcaklık sistemleri tarafından otomatik olarak devreye sokulur. Sensörlerin arızalanması fanın çalışmamasına yol açabilir. Bu türdeki arızalar genel itibarıyla motor sıcaklığının hızla yükselmesine neden olur. Düzgün çalışmayan bir fan uzun süre fark edilmediğinde yalnızca hararet değil, su pompası arızası, conta yanması gibi sorunları da ortaya çıkarabilir. 

Radyatör hortumlarındaki yırtılma, çatlama veya gevşeme gibi olumsuzluklar da sistemde sıvı kaybı yaratır. Belirtilen türdeki kaçaklar sıvı kaybıyla beraber hava kabarcıkları oluşturarak sistemin işleyişini bozar. Radyatörde yaşanan bu tip arızalar zamanında fark edilmediğinde motorun hararet yapması neredeyse kaçınılmaz hale gelir. 

Termostat Sorunları

Termostat araç motorunun ideal çalışma sıcaklığını korumak, stabil tutmak için soğutma suyunun radyatöre akışını kontrol eden önemli bir sistem bileşenidir. Termostat motor soğuk olduğunda kapalı durumda kalır, suyun dolaşımını sınırlayarak motorun hızla ısınmasını destekler. Motor belirli bir sıcaklık seviyesine eriştiğinde ise termostat açılır ve suyun radyatöre geçmesine izin verir. Böylece motorun aşırı ısınmasının önüne geçilir. Mekanizma sayesinde düşük sıcaklıkta zorlanmadan çalışırken, ideal sıcaklığa ulaştığında ise soğutularak koruma altına alınır. 

Termostat çoğunlukla ortalama 85-95 derece aralığında devreye girecek şekilde tasarlanmıştır. Belirtilen sıcaklık değerleri araçlara, üretici firma değerlerine göre farklılık gösterebilir. Termostatın kontrollü açılıp-kapanma mekanizması yakıt verimliliğini de artırarak motor parçalarının aşınma riskini minimum düzeye indirir. “Araba hararet neden yükselir?” sorusuna verilebilecek başlıca yanıtlardan biri de termostat ile ilgilidir. Termostat arızaları araç motorunun performansını, verimliliğini ve güvenliğini önemli ölçüde etkileyebilir. Örneğin termostat kapalı durumda takılı kalırsa soğutma sıvısı radyatöre ulaşamayacağı için motor aşırı ısınarak hararet yapabilir. Bu sorun silindir kapak contasının yanması gibi ciddi motor hasarlarına yol açabilme potansiyeli taşır. 

Aşırı ısınma aynı zamanda motor yağına zarar vererek yağın viskozitesini düşürür, bu da motor içi sürtünmelerini artırır. Sürtünme zamanla segman, pitman ve yataklarda kalıcı hasara yol açabilir. Öte yandan termostat açık pozisyonda takılı kalırsa motor ideal çalışma sıcaklığına ulaşamayacağı için devamlı soğuk kalır. Böylece yakıt tüketimi artar, motorun performans verimliliği düşer ve egzoz emisyonlarının yükselmesi gibi problemler meydana gelebilir. Ayrıca motor uzun bir süre düşük sıcaklıkta çalışırsa yakıt tam yanamayacağı için kurum birikimi ve katalitik konvertörün ömrünün kısalması gibi riskleri doğurur. 

Termostat arızalarının belirtileri arasında motorun sıcaklık göstergesinin normalin üzerinde ya da altında seyretmesi, motorun alışılmadık sesler çıkarması, soğutma suyunda ani dalgalanmalar ya da sızıntılar vb. bulunur. Termostatın görevini tam olarak yerine getirememesi motorun soğutma dengesini bozarak araçta hararet riskini direkt artırır. Motor sıcaklık göstergesinin standart değerlerin üzerinde seyretmesi termostatın kapalı konumda takılı kaldığının bir işareti olabilir. Bu durum soğutma suyunun radyatörde yeterince dolaşamadığının göstergeleri arasındadır.

Termostatın sağlıklı şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için motor soğuk haldeyken termostata dokunarak ısı farkına bakılabilir. Ancak bu yöntem kesin sonuç vermeyeceği için aracın hararet yapma riskine karşı yetkili bir oto servis desteğinden faydalanmak büyük kolaylık sağlar. Termostat arızalarında çoğunlukla değişim önerilir. 

Araba Hararet Yaptığında Ne Yapılmalı?

Aracınızı sürerken hararet göstergesi aniden yükseldiyse ya da kaputtan buhar çıkmaya başladıysa telaş yapmadan doğru adımları uygulayabilmek büyük önem taşır. Çünkü hararet yapan bir araca doğru şekilde müdahale edememek motorun kalıcı şekilde zarar görmesine, yüksek onarım maliyetlerine yol açabilir. Kısa vadede performans kaybı, uzun vadede ise silindir kapak contası yanması, motor bloğunda çatlak gibi sorunların ortaya çıkma ihtimali artar. Motorun aşırı ısınmasına neden olan problemi anlayıp, müdahaleyi tam zamanında yapmak araç sahipleri için olumlu sonuçlar doğurur. 

Arabanın hararet yapması genellikle düşük soğutma suyu seviyesi, tıkalı arızalı bir radyatör veya fan sorunu ile ilgilidir. Bu tip problemler ihmal edildiğinde genel araç sağlığı ciddi şekilde olumsuz etkilenebilir. “Araba hararet yaparsa ne olur?” sorusu kadar hararet sorununa karşı neler yapılabileceği de sürücüler tarafından yoğun olarak araştırılan konular arasındadır. 

Aracın Soğumasını Beklemek ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Aracınızın hararet yaptığını fark ettiğinizde sürüş güvenliğiniz ve motorun daha fazla zarar görmesini önlemek adına bazı eylemlerde bulunmanız önem taşır. Hararet göstergesi kırmızı alana yaklaşmışsa veya kaputtan buhar yükseliyorsa vakit kaybetmeden aracınızı güvenli, serin ve gölge bir yere çekin. Aracı durdurmak motorun daha da ısınmasını önlemek adına atabileceğiniz ilk adımdır. Ancak böyle bir durumda dikkat etmeniz gereken bazı unsurlar bulunur. 

Araç hararet yaptığı zaman ani fren yapmaktan kaçınmanız gerekir. Yokuş yukarı çıkmaktan kaçının, düz veya hafif eğimli bir yol kenarına geçin. Motoru tamamen durdurmadan önce birkaç dakika çalışır durumda tutmak faydalıdır. Özellikle turbo motorlu araçlarda bu bekleme süresi ani termal şokların önüne geçmeye yardımcı olabilir. Motor parçalarının sıcaklık farkından dolayı zarar görme ihtimali de azalır. 

Motoru stop ettirmeden önce fan durumunu kontrol etmek de faydalıdır. Eğer aracın motor fanı çalışıyorsa motoru hemen durdurmak yerine fanın işlevini tamamlamasını bekleyebilirsiniz. Yeni nesil araçlarda soğutma fanı motor kapalı durumdayken de bir süre çalışmaya devam edebilir. Ancak bazı tip araçlarda fan yalnızca motor açıkken devreye girer. 

Motorun soğuması için yeterli süre beklemek hararet problemleriyle alakalı en önemli konulardan biridir. Aracınızı durdurduktan sonra minimum 15-30 dakika kadar motorun soğumasını beklemeniz gerekir. Kaput belirtilen süre tamamlanmadan açılmamalıdır. Kaputun içinde ciddi buhar ve yüksek sıcaklık bulunabilir. Kaputu açarken de buhardan korunabilmek için kaputu tamamen ve hızla değil; yavaşça aralayarak açın. Hala buhar çıkışı devam ediyorsa kaputu tam olarak açmamanız daha güvenlidir. Bekleme süresi boyunca motor bloğunun ve radyatör kapağının iç basıncında düşme meydana gelir. Her aracın ihtiyaç duyduğu soğuma süresi motorun ne kadar ısındığına ve dışarıdaki hava koşullarına bağlı olarak farklılık gösterir. 

Motor hala çok sıcakken radyatör kapağını açmak da sık karşılaşılan bir hatadır ve ciddi sorunlara yol açabilir. Sistem hala yüksek basınç altında olduğundan dolayı kapağı açtığınız takdirde kaynar su veya buhar dışarı fışkırabilir. Bu durum da ciddi yanıklara yol açma riski taşır. Aracın radyatör kapağı sadece motor tamamen soğuduktan sonra bir bez kullanılarak ve yavaşça çevrilerek açılmalıdır. 

Kapalı sistemlerde genleşme kabı kontrolü yapılır. Yeni nesil araçların büyük bir çoğunluğunda kapalı soğutma sistemi yer alır ve radyatör kapağı yerine genleşme kabı bulunur. Kabın yapısı şeffaf olduğundan dolayı sıvı seviyesini gözle kontrol etmeniz mümkündür. Soğutma suyu seviyesi gösterilen minimum düzeyin altına indiyse su veya antifiriz eklemesi yapabilirsiniz. Genleşme kabının kapağını da motor tam olarak soğumadan açmamanız gerekir. 

Aracınız hararet yaptığında motorun soğumasını beklemek güvenliğiniz açısından büyük önem taşır. Motor soğuma aşamasındayken hortumlar, radyatör, fan, termostat gibi bölgelerde akıntı veya sızıntı olup olmadığını gözünüzle kontrol edebilirsiniz. Ancak bu süreçte hiçbir parçaya dokunmamanız gerektiğini unutmayın. Görsel kontrol esnasında dikkat çekici bir çatlama, sıvı sızıntısı, buhar çıkışı tespit ederseniz hararetin kaynağına dair fikir edinebilir, yetkili bir oto servisten destek isteyebilirsiniz. Ayrıca belirtilen tipte uygulamaların aracın markasına, modeline, motor tipine, kullanıcı koşullarına göre değişkenlik gösterebileceğini de unutmayın.

Sorun Giderme Adımları ve Kontrol Edilmesi Gereken Parçalar

Araba hararet yaptığında ilk müdahaleyi doğru yapmak ve sorunun hangi parçadan kaynaklandığını tespit etmek oldukça önemlidir. Motorun aşırı ısınıp hararet yapmasına neden olan parça çoğu kez gözle fark edebileceğiniz kadar açık belirtiler gösterir. Ancak olası belirtileri sorunla alakalı parçalar üzerinde gözlemlemek gerekir. Doğal olarak birçok sürücü “Araba hararet yaparsa ne yapmalı?” sorusuna yanıt arar ve özellikle hangi parçaların kontrol edilmesi gerektiğiyle ilgili araştırma yapar. 

Aracınız hararet yaptığında aracı güvenli şekilde durdurup uygun bir yere çekmek, motorun soğumasını beklemek, göstergeleri ve fan sesini gözlemlemek, sızıntı/duman/buhar gibi belirtileri incelemek ilk etaptaki sorun giderme adımlarıdır. Ayrıca aracınızdaki hararet nedenini ve çözümü öğrenmek için kontrol edilmesi gereken parçalar da bulunur. Buna göre aracınız hararet yaptığı zaman bazı parçaları mutlaka kontrol etmelisiniz.

Bir araç yüksek sıcaklıktan dolayı hararet sorunu yaşadığında radyatör kontrol edilmesi gereken ilk parçalar arasındadır. Soğuduktan sonra radyatörün ön yüzünü inceleyerek yaprak, toz gibi kalıntıların tıkanıklık yaratıp yaratmadığını gözlemleyin. Peteklerin eğilmesi, dış yüzeyde darbe izi, iç kısımda pas/kireçlenme gibi sorunlar olabilir. Sıvı seviyesine de göz atın.

Aracınız çalışırken fanın devreye girip girmediğini gözlemleyin. Eğer fan motoru çalışmıyorsa fanın kendisi ya da elektrik rölesi arızalanmış olabilir. Fan sesi gelmiyorsa veya fan hiç çalışmıyorsa bu durumun hararetin kaynağı olma ihtimali yüksektir. 

Termostat göstergesinin çok hızlı yükselip inmesi veya sabit düşük seviyede kalması termostat sıkışmasının işaretlerinden biridir. Termostatın üst radyatör hortumu uzun süre soğuk kalıyorsa termostat kapalı kalıyor olabilir. 

Motor soğuduktan sonra radyatör hortumlarının dış yüzeyine bakarak çatlama, şişme, yumuşama olup olmadığını kontrol edin. Bağlantı noktalarındaki pas izi veya ıslaklık sızıntı işaretleri arasındadır. Hortumlardaki içe çökme durumu da sıvı dolaşımını engelleyebilen faktörlerden biridir. Ayrıca gevşek kelepçeler de hararete yol açabilir. 

Genleşme kabı ve kapağı kontrol edilmesi gereken parçalar listesinde bulunur. Motor tamamen soğuduktan sonra kapağı açarken sesli bir buhar tahliye işlemi fark ederseniz basınç valfinde arıza ihtimali vardır. Aynı zamanda kapak contasının yıpranmış, sertleşmiş veya erimiş olması da dikkat edilmesi gereken belirtiler arasındadır. 

Aracınız hararet yaptığında sorunun kaynağı silindir kapak contası da olabilir. Yağ çubuğu çekilip, yağın rengi ve kıvamı kontrol edilmelidir. Köpüksü, grimsi veya süte benzer bir görünüm varsa su sızıntısı ihtimali artar. Genleşme kabında yağ tabakası görülüyorsa conta yanığı şüphesi oluşur.

Hararet gibi birçok kritik sorunda zamanında bakım ve doğru müdahale aracınızın ömrünü uzatır, değer kaybının önüne geçer. Siz de aracınızın rutin kontrol ve bakım işlemlerini yaptırmak, ikinci el araç alım satımında Borusan Next ayrıcalıklarından faydalanmak için hemen fırsatlara göz atın! 

Telif hakkı ve sair fikri mülkiyet hakları Borusan Oto Değerlendirme Pazarlama ve Hizmet A.Ş.’ye (Borusan Next’e) aittir. Ticari amaçla ve/veya yasalarca izin verilen meşru kullanım sayılamayacak şekillerde, kısmen dahi olsa, izin alınmaksızın alıntı yapılamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz, link verilemez.