4 Zamanlı Motor Nedir? Avantajları ve Dezavantajları

4 zamanlı motor, dört aşamalı çevrim ile çalışan içten yanmalı bir motor türüdür, otomotiv ile motosiklet dünyasında yaygın olarak kullanılır. Motor tipi, emme, sıkıştırma, güç ve egzoz olmak üzere dört farklı zaman diliminde yakıt-hava karışımını işleterek enerji üretir. Yüksek verimlilik, düşük yakıt tüketimi, daha uzun ömür gibi özellikleri nedeniyle pek çok kullanıcı tarafından tercih edilir. Kullanım sırasında dengeli güç çıkışı, sessiz çalışma performansı sunması, sürüş konforunu daha da artırır. Dezavantaj olarak üretim maliyetleriyle bakım karmaşıklığı bir miktar yüksek olsa da doğru kullanım, periyodik servis ziyaretleriyle sorunları minimize edilebilirsiniz. Çünkü ikinci el araç alımlarında, 4 zamanlı motorların dayanıklılığı ve yaygın servis ağı güvenli bir tercih olmasını sağlar. Bu nedenle, “4 zamanlı motor nedir?” sorusunun yanıtı, güçlü, güvenilir, çok yönlü bir motor tasarımıdır.

Modern motosikletlerde ve bazı hafif araçlarda standart hale gelen motor tipi, günlük sürüşlerde sunduğu kararlı performans, şehir içi ile uzun yol kullanımlarında güven verir. Yakıt verimliliğinin yanı sıra emisyon değerleri, çevre kirliliğine duyarlı kullanımı öne çıkarır. Ayrıca, motor tipine sahip araçların yedek parça, bakım olanakları daha yaygındır, yani uzun vadede kullanım kolaylığı sağlar. Peki, 4 zamanlı motor nasıl çalışır? Gelin, araç seçiminizi tamamen değiştirecek özelliklere sahip 4 zamanlı motorlara daha yakından bakalım.

4 Zamanlı Motor Nedir?

4 zamanlı motor, her tam çevriminde dört ayrı hareket aşaması gerçekleştiren bir içten yanmalı motor türüdür. Yani her bir çalışma döngüsünü dört ayrı stroktan oluşan mekanik bir tasarım ile tamamlar. Tüm aşamalar, emme, sıkıştırma, yanma, egzoz fazlarından oluşur. Motorun her çevriminde dört zaman ayrı ayrı uygulanır, böylece yanma süreci kontrollü olur. Günümüzde motosikletlerden otomobillere, deniz taşıtlarından jeneratörlere kadar geniş bir kullanım alanı bulur. 4 zamanlı motorlar, mekanik olarak daha karmaşık görünse de enerji dönüşümünde yüksek verimlilik, düşük yakıt tüketimi sunması ile tercih edilir. Motor tasarımındaki aşamalı yapı hem dayanıklılığı hem de uzun ömürlülüğü destekler. Dolayısıyla ikinci el motosiklet alımında 4 zamanlı motorun yaygınlığı, parça bulma kolaylığı açısından avantajlı durum oluşturur.

Dayanıklılığı, güvenilir performans ve uzun kullanım ömrü, 4 zamanlı motorların öne çıkan özelliklerindendir. Yağ soğutmalı veya hava soğutmalı motor tiplerinde olduğu gibi farklı soğutma sistemleri ile uyumlu şekilde çalışabilir. Motorun yapısal sadeliği, size sürüş sırasında stabil güç aktarımı sağlar. 4 zamanlı motorun tasarımı, piston - silindir arasındaki aşınmayı azaltacak şekilde optimize edildiğinden motorun uzun vadede güvenilirliğini artırır, servis maliyetlerini düşürür. Ayrıca, modern motosiklet ile otomobil modellerinde emisyon standartlarını karşılamak için 4 zamanlı motor tercih edilir. Motor tipinin yaygın kullanımı da motosiklet servisi, teknik destek bulmayı kolaylaştırırken motorun ikinci el değerini olumlu etkiler.

4 Zamanlı Motorların Çalışma Prensibi Nedir?

4 zamanlı motor çalışma prensibi, emme, sıkıştırma, yanma ve egzoz işlemleri dahil dört ana aşamaya dayanır. Bu dört zaman, motorun her çevriminde tekrarlanarak yakıtın kontrollü şekilde yanmasını sağlar. Motorun çalışma döngüsü, pistonun silindir içinde hareketi ile başlar. Emme zamanı sırasında piston aşağı hareket eder, silindir içerisine hava-yakıt karışımı çekilir. Söz konusu faz, motorun performansının temelini oluşturur, çünkü karışımın homojen şekilde silindire alınması sonraki yanmanın verimliliğini doğrudan etkiler. Emme süresi boyunca valfler açılır, silindire hava veya hava-yakıt karışımı girer. Hareketin sürekliliği de motor devrini istikrarlı kılar, güç üretiminde dalgalanma yaşanmasını önler.

Ardından sıkıştırma zamanı başlar. Piston yukarı hareket ederken emilen karışımı silindir içinde sıkıştırır. Bu aşamada basınçla sıcaklık artar, sıkıştırmanın yüksekliği, motorun verimliliğini, yakıtın yanma kalitesini belirler. Karışımın homojen olarak sıkıştırılması, enerji dönüşümünü optimize eder, yanma sırasında maksimum güç üretimi sunar.

Yanma zamanı veya güç zamanı, sıkışmış karışımın ateşleme bujisi ya da diğer ateşleme sistemleriyle tutuşturulması ile başlar. Yakıtın yanması piston üzerinde itici kuvvet oluşturur,  kuvvet de krank miline iletilerek mekanik enerjiye dönüşür. Enerji de zaten aracı hareket ettiren motorun temel güç kaynağıdır. Öte yandan yanma süreci, zamanlama, püskürtme oranına göre optimize edilir.

Son aşama egzoz zamanıdır. Piston tekrar yukarı hareket eder, yanmış gazları silindirden dışarı iter. Egzoz valfi açılır, yanma sonrası oluşan gazlar atılır. Bu aşama motorun sonraki çevrim için temiz silindire sahip olması için vardır. Dolayısıyla egzoz süreci, motorun performansını, verimliliğini etkilerken emisyon değerlerinin de düzenlenmesine katkıda bulunur.

Dört zamanın kombinasyonu, 4 zamanlı motorların yüksek verimlilikle uzun ömürlü kullanım için şarttır. Sistem her zaman, motor devriyle yük durumuna göre optimize edildiğinden hem yakıt tüketimini düşürür hem de motor parçalarının ömrünü uzatır. Modern motosikletler ve ikinci el motosikletlerde 4 zamanlı motor tipi sürüş deneyiminin yanı sıra bakım kolaylığı açısından tercih edilir.

4 Zamanlı Motorların Avantajları Neler?

Verimli yakıt kullanımı, daha stabil güç karakteri, uzun ömürlü çalışma ve geniş servis/tedarik ağı 4 zamanlı motorların avantajlarıdır. Karmaşık ama dayanıklı motor tipi, dört ayrı stroklu tasarımı sebebiyle enerji dönüşümünü daha kontrollü gerçekleştirir. Emme, sıkıştırma, yanma, egzoz aşamaları ayrı ayrı gerçekleştiği için yanma süreci düzenli olur. Böylece kurum / is üretiminin azalmasına, yakıtın daha etkin kullanılmasına yardımcı olur. Öte yandan araç alımlarında ya da ikinci el motosiklet bakarken bakım noktalarının yaygınlığı sizi cezbedebilir. Çünkü 4 zamanlı motorun yaygınlığı sayesinde parçaya ulaşım kolaylığı, teknik bilgi genişliği büyük avantaj oluşturur. Ayrıca mühendislik açısından motor tipi, yüksek devirli uzun kullanımda görece daha az mekanik yorulma gösterir. Yani uzun vadede bakım bütçesinin daha öngörülebilir olmasına katkıda bulunur.

Yakıt Verimliliği ve Emisyon Kontrolü

4 zamanlı motorlar, yakıt-hava karışımının kontrollü olarak tek güç stroku oluşturacak şekilde düzenlenmesi nedeniyle genel verimlilik bakımından avantajlıdır. Emme - sıkıştırma evreleri ayrıştırıldığı için yanma daha tam olur, tam yanmanın sonucu olarak atık gazlarda karbon monoksit ve hidrokarbon oranları düşer. Bu kimyasal tarafın yanı sıra enjeksiyonlu, ateşleme zamanlaması elektronik kontrollü modern ünitelerle kombine edildiğinde yakıt tüketimi daha da optimize edilebilir. Pratikte, şehir içi / şehir dışı kullanımda kilometre başına yakıt maliyetini azaltır. Emisyon tarafında ise daha az kurum birikimi, egzoz sistemleri, katalizörlerin daha uzun ömür göstermesine sebep olur. yani muayene ile çevresel uyumluluk açısından avantaj sunar. Özellikle günümüz emisyon normları düşünüldüğünde 4 zamanlı dizaynın yakıt / emisyon yönetiminde teknik üstünlüğü bulunur.

Daha Düzgün Güç Çıkışı ve Sürüş Konforu

Dört zamanlı çevrim, motorun her devrinde çift darbeli güç iletimine kıyasla daha dengeli moment profili ortaya koyar. Sonuç olarak sürüşte daha az titreşim, daha yumuşak hızlanma ve öngörülebilir hız tepkisi verir. Şehir trafiği, uzun yol ya da değişken hız gerektiren kullanım şartlarında kontrolünüzü kolaylaştırır. Ayrıca yakıt enjeksiyonu, ateşleme zamanlaması, valf kontrolleri gibi modern düzenlemelerle entegre edildiğinde motorun tork eğrisi hedeflenen sürüş karakterine göre şekillendirilebilir. Örneğin; düşük devirde kolay kalkış, orta devirde eşik tork, yüksek devirde sürdürülebilir güç sağlar. Konfor açısından bakıldığında ise titreşimlerdeki azalma sürüş yorgunluğunuzu düşürür, uzun yolculuklarda fark daha belirginleşir. Dolayısıyla konfor ya da hassasiyet arıyorsanız 4 zamanlı motor tercih edebilirsiniz.

Dayanıklılık ve Parça Ömrü

Mekanik tasarımındaki ayrışma ve valf/dolum zamanlamasının kontrollü olması, piston, segman, silindir duvarlarında daha dengeli aşınma profili oluşturur. Bu da parça ömrünün uzamasıyla sonuçlanır. Motor yağının görev dağılımı, yağ film tabakasının sürekliliğini koruması, yanma verimindeki tutarlılık birleştiğinde ise mekanik yıpranma yavaşlar. Uzun vadede motor revizyonu ile büyük onarım aralıklarını uzatır, ikinci el motosiklet alımında motorun sağlığı hakkında olumlu gösterge oluşturur. Ayrıca bakım periyotlarının belirli, öngörülebilir olması, tamir maliyetlerinin planlanmasını kolaylaştırır. Kullanım tarafında dikkat edilmesi gereken doğru yağ seçimiyle filtre bakımının düzenli yapılmasıdır. Çünkü bu şekilde dayanıksız koşullarda bile motorun ömrünü uzatmaya yardımcı olabilirsiniz.

Geniş Servis Ağı ve Yedek Parça Erişimi

4 zamanlı motorların yaygın kullanımı, parçaların ve servis uzmanlığının erişimini kolaylaştırır. Hem yerel motosiklet servisleri hem de yetkili servislere yedek parçayla bilgiye ulaşması daha pratiktir. Yani dilediğiniz zaman hizmet alabilir, bakım sürecini hızlandırabilirsiniz. İkinci el pazarında da 4 zamanlı motorlu makineler daha yaygın olduğundan teknik geçmiş sorgulamaları, parça uyumlulukları daha şeffaftır. Söz konusu lojistik avantaj, özellikle sık seyahat ediyor ya da aracı yoğun kullanıyorsanız sizin için daha değerli olabilir. Parça bulunabilirliği, aynı zamanda arıza durumunda bekleme süresini azaltır.

Uygulama Esnekliği ve Çok Yönlülük

4 zamanlı motor mimarisi, farklı hacim ve güç sınıflarında kolayca uygulanabilir. Çünkü küçük hacim scooterlardan orta sınıf motosikletlere, otomobil hatta jeneratörlere kadar geniş yelpazede optimize edilebilen platform sunar. Esnek kullanım imkanı üreticilere değişen ihtiyaçlara göre ayar yapma imkânı verir. Düşük devir verimliliği, yüksek devir dayanıklılığı veya tork odaklı kullanım gibi hedefler mühendislik düzeyinde gerçekleştirilebilir. Sonuç olarak tüketici ihtiyaçlarına uygun birçok model bulmak mümkün olur. Yani kullanıcı tercihlerini çeşitlendirerek farklı sürüş profillerine uyum sağlamayı kolaylaştırır.

4 Zamanlı Motorların Dezavantajları Neler?

Karmaşık mekanik yapısı ve yüksek üretim maliyetleri 4 zamanlı motorların dezavantajlarının ana kaynağıdır. Motorlar, iki zamanlı motorlara kıyasla daha fazla parça içerir, valf mekanizması, kam mili, ekstra contalar, daha yoğun yağlama sistemi, üretim ve bakım maliyetlerini artırır. Ayrıca bazı küçük hacimli motorlarda güç-tepkisi daha yavaş hissedilir. Bu nedenle, hafif, düşük maliyetli, basit motor arıyorsanız sizin için dezavantaj oluşturabilir. 4 zamanlı motorların olası dezavantajları ise şunlardır:

• Yüksek Üretim / Bakım Maliyeti: 4 zamanlı motorlar daha karmaşık yapıda olduğundan parça sayısı fazladır, doğal olarak üretim maliyeti de yüksektir. Ayrıca, valf ayarıyla periyodik bakım gerektirir. İşlemler profesyonel servis müdahalesi gerektirebilir. Kullanıcı olarak periyodik yağ değişimi ile filtre bakımı yaparsanız maliyetleri düşürebilirsiniz, ancak bazı bakım adımları uzmanlık ister.
• Daha Ağır Mekanik Yapı: Ekstra valf sistemi, motor bileşenleri motor ağırlığını artırır. Özellikle küçük, hafif motosikletlerde performans hissini etkileyebilir. Taşıma / manevra kabiliyeti açısından bunu göz önünde bulundurmalısınız.
• Güç-Performans Tepkisi: Küçük hacimli 4 zamanlı motorlar, özellikle ani hızlanmalarda iki zamanlı motorlara göre daha yavaş tepki verebilir. Sürüş deneyimini etkileyebilir, ancak doğru devir aralığı, vites kullanımıyla telafi edilebilir.
• Yüksek Devirlerde Sınırlı Verim: Motorun verimlilik eğrisi, yüksek devirlerde düşüş gösterebilir. Dolayısıyla yarış veya yüksek performans odaklı sürüşlerde bazı kullanıcılar için sınırlayıcı olabilir. Doğru vites seçimi, motor devri yönetimi ile etkileri azaltabilirsiniz.

4 Zamanlı Motor ile 2 Zamanlı Motor Arasındaki Farklar

2 zamanlı motor ile 4 zamanlı motor arasındaki temel fark, her bir çalışma çevriminde silindirde gerçekleşen hareket sayısıdır. 4 zamanlı motor, emme, sıkıştırma, yanma, egzoz olmak üzere dört aşamalı çevrimle çalışır, 2 zamanlı motor ise bu çevrimi yalnızca iki hareketle tamamlar. 4 zamanlı motor ile 2 zamanlı motor arasındaki fark, motorun verimliliği, ömrü, yakıt tüketimi ve bakım gereksinimlerini doğrudan etkiler.

4 zamanlı motorlar, yanma işlemini daha kontrollü, tam gerçekleştirir. Yani yakıt tüketimi genellikle daha düşük olur, enerji kaybı minimize edilir. 2 zamanlı motorlar ise her krank devrinde yanma gerçekleştirir, yakıtın bir kısmı doğrudan egzozla atılabilir. Atık kısım nedeniyle verimliliği düşürürken yakıt tüketimini artırabilir. Uzun süreli şehir içi / otoyol sürüşlerinde 4 zamanlı motorların ekonomik açıdan avantaj sağladığını söylemek mümkün.

4 zamanlı motorlar mekanik olarak daha karmaşık olmasına rağmen parçalar üzerindeki yük ve aşınma daha kontrollüdür. Valfler, kam mili, yağlama sistemi, motor ömrünü uzatır, ikinci el motosiklet alımında güven oluşturur. 2 zamanlı motorlar daha basit yapılıdır, fakat yüksek devirle sürekli yanma nedeniyle piston, segman, yataklarda daha hızlı aşınma görülebileceğinden bakım sıklığını artırır.

2 zamanlı motorlar, aynı hacimde 4 zamanlı motorlara göre daha yüksek güç üretebilir. Çünkü her iki devrinde bir yanma gerçekleşir. Yüksek güç daha çok yarış ya da kısa mesafeli yüksek performans isteyen sürücüler için caziptir. 4 zamanlı motorlar ise daha yumuşak güç tepkisiyle istikrarlı hızlanma sunar. Dolayısıyla uzun süreli, konfor odaklı sürüşlerde tercih edilir.

4 zamanlı motorlar yanma sürecini daha verimli tamamladığından egzoz emisyonları daha düşüktür. 2 zamanlı motorlar, yanmamış yakıt / yağ karışımının egzozdan çıkması nedeniyle daha fazla karbon salınımına sahiptir. Bu nedenle çevre/sürdürülebilirlik sizin için önemliyse ayrıca yasal standartlara uyumu gözetiyorsanız 4 zamanlı motorları daha avantajlı bulabilirsiniz.

4 Zamanlı Motor Önerileri

Motosiklet kullanıcısının beklentilerine, sürüş tarzına ve kullanım amacına göre 4 zamanlı motor seçimi değişiklik gösterir. 4 zamanlı motorlar genellikle yakıt verimliliği, sessiz çalışma yapısı, uzun ömürleriyle öne çıktığı için oldukça popülerdir. Ancak yine de şehir içi kullanım, uzun yol veya arazi koşulları gibi faktörler, hangi modelin daha uygun olduğunu belirler.

Honda CB125F

Honda CB125F, 4 zamanlı motor teknolojisini şehir yaşamının pratikliğiyle birleştirir. 124 cc hacimli motoru düşük yakıt tüketimiyle dikkat çekerken sessiz çalışma prensibi sürüş konforunu artırır. Hafif gövdesi sayesinde trafik yoğunluğunda kolay manevra yapabilirsiniz. Ayrıca motorun hava soğutmalı yapısı, uzun ömürlü kullanım sağlar, sık bakım gerektirmez. 4 zamanlı motor olması nedeniyle, güç üretimi dengelidir, titreşim seviyesi minimumdur.

Yamaha YBR125

Yamaha YBR125, 4 zamanlı motor denildiğinde akla gelen en güvenilir modellerden biridir. Sağlam motor bloğu, uzun ömürlü parçaları, düşük yakıt tüketimiyle hem yeni kullanıcılar hem de tecrübeli sürücüler tarafından tercih edilir. Şehir içinde akıcı, uzun yolda ise dengeli bir performans sunar. Motorun düzenli yağ değişimi, periyodik bakımıyla 100.000 kilometreyi aşan ömrü mümkündür.

Suzuki GSX150 Bandit

Suzuki GSX150 Bandit, 4 zamanlı motor yapısı sayesinde performansla verimlilik konusunda bir adım öndedir. 147 cc hacmindeki motoru, düşük devirlerde bile güçlü tork üretir. Yakıt enjeksiyon sistemi sayesinde yakıt tüketimi oldukça ekonomiktir. Uzun yol sürüşlerinde titreşim minimum düzeyde kalır, motor sessiz çalışır.

Kawasaki Versys-X 250 

Uzun menzilli yolculuklar için 4 zamanlı motorlu bir model arıyorsanız Kawasaki Versys-X 250 ideal bir seçenektir. 249 cc’lik 4 zamanlı paralel motoru, yüksek tork, pürüzsüz hızlanma sunar. Yakıt tüketimi dengelidir, motor uzun süre yüksek performansta çalışabilir. Ayrıca soğutma sistemi, uzun mesafe sürüşlerinde motor sıcaklığını dengede tutar.

Eğer ikinci el 4 zamanlı motor almayı düşünüyorsanız avantajlarından tam olarak yararlanmak için mutlaka bakım geçmişini detaylı şekilde kontrol etmelisiniz. Periyodik servis kayıtları, motorun ömrü, performansı hakkında net bilgi almanızı sağlar. Borusan Next platformu üzerinden güvenilir ekspertizden geçmiş, servis garantili ikinci el motosikletleri inceleyebilir, kullanım amacınıza en uygun modelleri hemen bulabilirsiniz.

Telif hakkı ve sair fikri mülkiyet hakları Borusan Oto Değerlendirme Pazarlama ve Hizmet A.Ş.’ye (Borusan Next’e) aittir. Ticari amaçla ve/veya yasalarca izin verilen meşru kullanım sayılamayacak şekillerde, kısmen dahi olsa, izin alınmaksızın alıntı yapılamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz, link verilemez.