Emniyet Kemeri Nedir? Neden Tutmaz?

Emniyet kemeri, araç içindeki en temel ve hayati güvenlik donanımlarından biridir. Araçların hızlanma, ani fren veya çarpışma gibi durumlarında sizi sabit tutarak ciddi yaralanmaların önüne geçer. Günümüzde tüm araçlarda standart olarak bulunan emniyet kemeri, basit görünmesine rağmen doğru çalışmadığında beklenen korumayı sağlayamaz. Araçlarda güvenlik önlemleri genel olarak hava yastıkları, SRS sistemleri, ABS frenler, elektronik denge kontrolü gibi teknolojilerle desteklenirken emniyet kemeri her zaman ilk ve en güvenilir bariyer olarak görev yapar. Kemerin sağlamlığı, düzgün çalışması, yolcunun hayatta kalma şansını doğrudan etkiler. Bu nedenle, emniyet kemeri arızası, geri sarmama gibi sorunlar ihmal edilmemelidir.

Emniyet kemeri, basit bir kayış gibi görünse de mekanizması oldukça hassastır. Ters yönlü çekildiğinde kilitlenebilir, aşırı hızda / çarpışmada kilit mekanizması devreye girer. Zamanla kir, toz veya mekanik yorgunluk nedeniyle kemer düzgün çalışmayabilir, geri sarma fonksiyonu bozulabilir ya da kilit tutmaz hale gelebilir. Peki, emniyet kemeri nasıl çalışır? Gelin araçların en önemli güvenlik mekanizmalarından biri olan emniyet kemerine, işlevlerine birlikte bakalım.

Emniyet Kemeri Nedir?

Emniyet kemeri, araç içindeki yolcuyu ani fren, çarpışma, kaza durumlarında güvenli şekilde sabitleyen temel güvenlik donanımıdır. Yani “emniyet kemeri nedir?” diye merak ettiğiniz de aracın ilk güvenlik sistemlerinden biri gelmelidir. Adından da anlaşılacağı üzere kemer şeklindedir. Genellikle omuzla bel üzerinden geçen tek / üç noktalı sistemler şeklinde tasarlanır, sürücü ile yolcunun araç içinde kontrolsüz hareket etmesini önler. Modern emniyet kemerleri yüksek mukavemetli polyester veya naylon ipliklerden üretilir. Malzemeler hem esnek hem dayanıklı olup çarpışma anında aşırı yük binmesini engelleyecek şekilde tasarlanmıştır. Kemerin metal tokalarıyla kilit mekanizması, paslanmaya karşı dayanıklı alaşımlardan yapılı ve belirli standart testlerden geçirilir. Tokalar, basit klips düzeneğiyle bağlanabilir, gerektiğinde hızla açılabilir.

Bazı sistemlerde kemerler, SRS (Supplemental Restraint System) hava yastıklarıyla entegre çalışacak şekilde tasarlanır. Böylece kemer, çarpışma sırasında sizi doğru pozisyonda tutarken hava yastığı optimum şekilde devreye girer. Emniyet kemerinin genişliği, dikiş kalitesi, tokaların dayanıklılığı ise aracın güvenlik standartlarını karşılaması açısından büyük öneme sahiptir. Peki “SRS nedir?” Aracınızın diğer güvenlik donanımlarını keşfetmek için yazımıza göz atabilirsiniz.

Öte yandan emniyet kemerleri, araç tipine ve kullanım alanına göre farklı uzunlukla tasarımlarda üretilir. Arka koltuklar için ayrı tokalı, ayarlanabilir sistemler bulunurken ön koltuk kemerleri genellikle otomatik geri sarma - gerilim kontrol mekanizmasından oluşur. Her birinin amacı kemerdeki boşluğu minimumda tutarak maksimum güvenliği sağlamaktır.

Emniyet Kemeri Ne İşe Yarar?

Emniyet kemeri, araç içindeki yolcuyu olası kazalarda güvenli şekilde stabil tutarak ciddi yaralanmaları önler. Kemerin doğru kullanımı, çarpışma sırasında ani ivmelenmelerin etkisini azaltır, iç darbelere karşı yolcunun pozisyonunu korur. Sizin ve yolcularınızın araç içindeki kontrolünü artırarak kazalarda ölüm / ağır yaralanma riskini ciddi şekilde düşürür. Ancak daha fazla işlevi vardır. Siz de “Emniyet kemeri ne işe yarar?” derseniz yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.

Çarpışma ve Ani Frenlerde Yolcu Koruması

Emniyet kemeri, ani fren / çarpışma durumlarında yolcunun öne fırlamasını engeller. Kemer, omuz ve bel üzerinden sizi sabitleyerek araç içindeki çarpma noktalarına doğrudan temasınızı önler. Baş, boyun, göğüs bölgesindeki yaralanma riskini minimuma indirir. Özellikle öndeki hava yastıklarıyla birlikte çalıştığında kemer çarpışmanın etkisini dağıtarak güvenli pozisyonda kalmanıza yardımcı olur.

Araç İçinde Kontrol ve Stabilite Sağlama

Emniyet kemeri yalnızca kaza anında değil, normal sürüş koşullarında da yolcunun sabit kalmasını sağlar. Virajlarda, ani manevralarda kemer sayesinde koltukta sabit kalırsınız. Böylece araç üzerindeki kontrolünüzü artırır. Sabit kalmanız araç dengesi üzerinde de olumlu etki yapar, potansiyel tehlikeleri azaltır.

Yasal ve Sigorta Açısından Önemi

Emniyet kemerinin kullanımı, birçok ülkede zorunludur, trafik güvenliği yasaları tarafından düzenlenir. Kemerin doğru kullanımı ise olası bir kazada hem sürücü hem de yolcu açısından yasal sorumlulukları, sigorta süreçlerini etkiler. Kemer takılmamışsa bazı sigorta poliçeleri kaza sonrası tazminat ödemelerini sınırlayabilir / reddedebilir.

Emniyet Kemeri Nasıl Çalışır?

Ani durma veya çarpışma anında tıpkı airbag gibi korumayı hedefleyen emniyet kemerinin asıl görevi sizi sabitlemektir. Kemerin çalışma prensibi ise üzerinizdeki kinetik enerjiyi dağıtarak yaralanma riskini azaltmak üzerine kuruludur. Normal sürüş koşullarında kemer, gevşek bir şekilde omuz - bel üzerinden geçer, böylece rahat hareket edebilirsiniz. Ancak araç ani fren, çarpışma yaşadığında kemerin kilit mekanizması devreye girer.

Kilit mekanizması, sensörler ve mekanik yaylar aracılığıyla çalışır. Kaza anında kemer, öne doğru fırlamanızı engellemek için anında kilitlenir. Bu sırada kemer üzerindeki yük, geniş yüzey alanına yayılır, tek noktaya aşırı basınç binmesi engellenir. Modern araçlarda, kemerler gerilim sınırlayıcı, otomatik geri sarma mekanizmaları ile donatılmıştır. Gerilim sınırlayıcı, çarpışma sırasında kemere binen yükü kontrollü şekilde azaltırken otomatik geri sarma mekanizması kemerin gevşemesini, konforu sağlar.

Bazı sistemlerde emniyet kemeri, SRS (Supplemental Restraint System) hava yastıklarıyla entegre çalışır. Yani çarpışma anında hem kemerin hem de hava yastığının koordineli şekilde devreye girmesini sağlar. Böylece siz kemer sayesinde doğru pozisyonda tutulurken hava yastığı da darbe kuvvetini dağıtır. Ayrıca kemer uzunluğu, tokaların dayanıklılığı, farklı yolcu boyutlarına, araç tiplerine göre optimize edilmiştir. Kemerin metal tokaları ve kilit mekanizması, paslanmaya, aşınmaya karşı dayanıklı alaşımlardan üretildiğinden güvenlikle kullanım ömrünü maksimize eder.

Emniyet kemerinin çalışma prensibi, hızlanma, ani frenleme ve çarpışma durumlarında sizi güvenli pozisyonda tutarak ağır yaralanmalarla ölüm riskini azaltır. Bu nedenle kemerin doğru, eksiksiz çalışması, araç güvenliğinin en temel unsurlarından biridir.

Emniyet Kemeri Çeşitleri Nelerdir?

Emniyet kemeri, araç tipine ve kullanım amacına göre farklı tasarım, işlevlerde üretilir. Her bir emniyet kemeri türü, farklı kullanım senaryolarına uygun tasarlanmış olup aracın güvenlik standartlarıyla uyumlu çalışacak şekilde optimize edilmiştir. Modern araçlarda kullanılan başlıca emniyet kemeri türleri şunlardır:

• Üç Noktalı Emniyet Kemeri: En yaygın kullanılan türdür, hem omuz hem de bel üzerinden geçer. Çarpışma sırasında sizi öne doğru fırlamaktan korur, omuz ile bel bölgelerine yükü dengeli şekilde dağıtır. Ön koltuklarda standart olarak bulunur, özellikle SRS hava yastığı ile uyumlu çalışır. Ayrıca farklı boydaki yolculara uyum sağlamak için ayarlanabilir omuz yüksekliğine sahiptir. Kullanımı basit olup doğru şekilde takıldığında ciddi yaralanma risklerini önemli ölçüde azaltır.
• İki Noktalı Emniyet Kemeri (Lap Belt): Yalnızca bel bölgesini saran kemer türü, genellikle eski araçlar / arka koltuk orta kısmı için kullanılır. Omuz üzerinden geçmediği için ciddi çarpışmalarda üst vücut yaralanmalarına karşı yeterli koruma sağlamayabilir. Lap belt, modern güvenlik standartlarını karşılamasa da bazı ekonomik araç modellerinde, çocuk koltuklarıyla birlikte ek güvenlik önlemi olarak yer alabilir.
• Otomatik Geri Sarma Mekanizmalı Kemerler: Kemerin boşluğunu otomatik olarak alarak sizi sıkıca sarar. Kemerin sürekli uygun gerginlikte kalmasını sağlayarak ani hareketlerde ekstra güvenlik sunar. Uzun yolculuklarda kemerin gevşemesi riskini ortadan kaldırır ve konforlu kullanım sağlar.
• Yük Sınırlayıcı Kemerler: Çarpışma anında kemere binen yükü sınırlayarak üzerinize binen baskıyı azaltır. Yüksek hızlı çarpışmalarda omuz - göğüs bölgesinde yaralanmayı minimuma indirir. Çoğu modern üç noktadan kilitlenen kemerle entegre çalışır, size daha güvenli enerji dağılımı yapar.
• Hava Yastığı Entegreli Kemerler: Bazı modern araçlarda kemer, hava yastığı modülleri ile birlikte çalışır. Bu sayede kemer, sizi çarpışma anında doğru pozisyonda tutarken entegre hava yastığı darbeyi dengeler. Daha çok ön koltuklar için geliştirilmiştir, ciddi kaza senaryolarında kemer - hava yastığının birlikte çalışması maksimum koruma demektir.
• Ayarlanabilir Omuz Kemerleri: Boyunuza göre yükseklik ayarı yapılabilen kemerlerdir. Özellikle çocuklar, kısa boylu yolcular için omuz kemerinin doğru pozisyonda olmasını düzenler, güvenliği artırır.

Emniyet Kemeri Neden Tutmaz?

Emniyet kemerinin tutmaması, çoğunlukla mandal mekanizmasındaki (buckle), kilitleme dişlisindeki veya gergi sistemindeki fiziksel arıza ya da kirlenme kaynaklıdır. Kemerin mandala tam oturmamasına, kilidin serbest kalmasına, mekanizmanın kilitleme komutunu algılamamasına neden olur. Emniyet kemerinin tutmama problemlerinde en yaygın nedenlerden biri mandal içine biriken kir, toz, yabancı cisim, sertleşmiş artık materyallerdir. Mandalın içindeki metal ve plastik bileşenler, çok küçük toleranslarla çalışır. Kir tabakası hareketi engellediğinde mandal “klik” sesi verse bile tam kilitlenmeyebilir. Bu da emniyet kemerinin yük altında açılmasına yol açabilir. Özellikle yoğun kullanım gören sürücü kemerlerinde durum sık görülür.

Bir diğer sık neden ise kilitleme dişlisinin aşınması ya da deformasyonudur. Mandalın içindeki tırnakların dişliyi sıkıca tutması gerekir, ancak aşınan yüzeylerde tutuş zayıflar. Kemer takılı gibi görünse de gerçek kilitleme gerçekleşmez. Yük bindiğinde kemer boşalır. Söz konusu arıza yüksek kilometreli araçlarda, yoğun şehir içi kullanımda ya da eski nesil mandal tasarımlarında daha sık görülür.

Öte yandan pretensioner (gergi piroteknik sistemi) devreye girdikten sonra örneğin; küçük bir darbede SRS tetiklenmesi yaşandıysa kemer mekanizması koruma amaçlı kendini kilitleyebilir. Yani kemerin takılsa bile tutmaması, sistemin güvenlik amacıyla devre dışı kalmasından kaynaklanır. Aracın SRS sisteminde hata kaydı görünmesiyle de kendini belli eder.

Nadiren de olsa kemer tokasının içindeki yay mekanizmasının gevşemesi, mekanizmanın kilitlenmek için gerekli basıncı oluşturamamasına yol açabilir. Zamanla metallerin yorulması, araç içi sıcaklık değişimleri, sürekli baskı altındaki minik yayların zayıflaması, kemerin tutmama ihtimalini artırır. Dolayısıyla kemer fiziksel olarak zarar görmemiş görünse bile iç mekanizma artık düzgün çalışmıyordur.

Yanlış açıyla takma, bükülmüş kemer şeridi ya da tokaya tam oturmayan yabancı parçalar (çanta tokası, plastik kırıkları vb.) da mekanizmanın kilitlenmesini engelleyebilir. Çünkü kemer ne kadar sağlam olursa olsun tokaya tam oturmayan her durumda sistem devre dışı kalır.

Emniyet Kemeri Geri Sarmıyorsa Ne Yapılabilir?

Emniyet kemerinin geri sarmaması çoğunlukla mekanizmanın içinde biriken kir, kemer şeridinin sertleşmesi, rulo yayının zayıflaması, gergi mekanizmasının kilit konumunda kalmasından kaynaklanır. günlük kullanımda kemerin sık sık çekilip bırakılmasıyla zaman içinde yay ve sürtünme yüzeylerinin verim kaybetmesiyle ortaya çıkar. Dolayısıyla emniyet kemeri geri sarmıyor problemine yol açar, olası bir kazada kemerin yolcuyu doğru pozisyonda tutmasını engeller. Sarma sorunun çözümleri ise şöyledir:

• Kemer şeridinin yüzeyi zamanla toz, yağ, ter ve diğer kirleticiler nedeniyle sertleşir, mekanizma içinde sürtünme oluşturur. Şeridin yumuşatılması, temizlenmesi, geri sarma problemine en basit müdahale yöntemidir. Servis uzmanları, şerit tamamen çekildikten sonra sabunlu su  ya da üretici tarafından önerilen temizleyicilerle temizlenmesini, ardından tamamen kurumasını tavsiye eder. 
• Kilitlenme gibi sarma probleminde kemerin mekanizma içinde rahat hareket etmesini, doğru şekilde geri sarılmasını sağlamak gerekir. Ancak yağlayıcı kullanımı kesinlikle önerilmez, çünkü mekanizmanın kilitlenmesine, kaymasına neden olabilir.
• Araç eğimde, ani çekiş sonrası mekanizma kilitlenebilir. Araç düz zemine alınmalı, kemer yavaşça çekilip bırakılmalıdır. Eğer geri sarma normale dönüyorsa problem çözülmüş demektir. Mekanizma hâlâ kilitliyse içteki atalet kilit dişlisi takılı kalmış olabilir, bu noktada emniyet kemeri tamiri için profesyonel müdahale gerekir.
• Rulo yayının zayıflaması da geri sarma problemlerinin başlıca sebeplerindendir. Zayıflamış yay, kullanıcı tarafından onarılamaz, geri sarma gücü yeterli değildir. Dolayısıyla mekanizmanın ya komple değiştirilmesi ya da rulo yayının yetkili servisler tarafından yeniden gerilmesi gerekir. Burada SRS bilgisi de önemli, çünkü yay değişimi / mekanizma revizyonu sırasında hava yastığı sistemiyle uyumluluk kontrol edilmelidir.
• Pretensioner tetiklenmişse kemer küçük bir çarpışmada bile geri sarmaz. Bu durumda SRS arıza kaydı kontrol edilmeli, pretensioner içindeki piroteknik bileşen devre dışı kaldığı için mekanizma tamamen değiştirilmelidir. İşlem, araç üreticilerinin zorunlu güvenlik prosedürüdür, mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır.

Emniyet Kemeri Tutmaması Nasıl Tamir Edilir?

Emniyet kemeri tutmama sorunun tamir süreci, öncelikle sorunun kaynağını doğru tespit etmeye dayanır. Sorunun mekanizmanın içinden mi, kemer şeridinden mi yoksa pretensioner veya rulo yayıyla mı ilgili olduğunun belirlenmesi gerekir. Ancak sorun yine de basit müdahalelerle çözülebilir. Kemer şeridindeki kir, sertleşme, yumuşak nemli bezle temizlenerek geri sarma performansı artırılabilir. Mekanizma kilitliyse araç düz zemine alınarak kemer yavaşça çekilip bırakılır, eğim sensörü serbest kaldığında geri sarma normale dönebilir. Ancak bazı durumlarda, özellikle rulo yayının zayıfladığı, pretensioner tetiklendiği durumlarda profesyonel servis müdahalesi gerekir. Bu noktada SRS sistemine bağlı emniyet kemerlerinde, yetkisiz müdahale hem güvenliği riske atar hem de araç garantisini etkileyebilir. Yetkili servisler, kemer mekanizmasını açıp gerekli parça değişimlerini, ayarlamaları yaparak sorunu tamamen çözebilir.

Tamir sürecinde ayrıca kemer yuvası ile kanalındaki tıkanıklıkların temizlenmesi geri sarma performansını artırır. Plastik kapak içindeki kanalın toz ve parçacıklardan arındırılması, sürtünmeyi azaltır, mekanizmanın daha rahat çalışmasını sağlar. Pretensioner tetiklenmişse mekanizma değiştirilmeden kemer tamir edilemez. SRS arıza kodları kontrol edilip yenisiyle değiştirilir. Düzenli kontrol ve temizlik de emniyet kemeri arızası riskini azaltır, ayrıca ani çarpışmalarda maksimum koruma sağlar.

Emniyet Kemeri Bakımı Nasıl Yapılır?

Emniyet kemeri bakımı, mekanizmanın sorunsuz çalışması, çarpışma anında maksimum koruma sağlaması için düzenli olarak yapılması gereken işlemdir. Bakımın temel amacı, şerit yüzeyinde zamanla biriken kir ile sertleşmenin giderilmesi, geri sarma hızını düşüren sürtünme kaynaklarının temizlenmesi, mekanizmanın çalışma hassasiyetinin korunmasıdır. Böylece hem günlük kullanım konforu artar hem de ileride ortaya çıkabilecek emniyet kemeri arızası riskleri azalır.

Bakımda öncelikle kemer şeridinin tamamen çekilerek yüzey kontrolünün yapılması gerekir. Üzerinde kir, yağ, dökülmüş içecek kalıntısı veya dikiş deformasyonu olup olmadığı incelenmelidir. Ardından sabunlu suyla nazikçe temizlenmeli, doğal şekilde kurutulmalıdır. Çoğunlukla geri sarmama sorununun büyük kısmını ortadan kaldırır. Kemer yüzeyine yağlayıcı, silikon bazlı sprey uygulanmaması gerekir, çünkü bu maddeler kumaşın yapısını, kilit mekanizmasının hassasiyetini bozar.

Ardından kemerin geçtiği B sütunu kanalının temizliği yapılmalıdır. Bölge toz - parçacık biriktirdiğinde kemerin akıcı şekilde hareket etmesini engeller. Fakat kanal basitçe hafif hava basıncıyla temizlendiğinde mekanizmanın sürtünme direnci azalacaktır. En son ise mekanizma ve pretensioner yapısının kontrolü yapılabilir. Bölüm SRS sistemine bağlı olduğu için siz yalnızca yüzeysel kontrol yapabilirsiniz. Geri sarma hızı belirgin şekilde düşmüşse, pretensioner uyarı ışığı yanmışsa veya kemer kilitleme davranışı değiştiyse bir servis kontrolü gerekir.

Borusan Next, gelişmiş teşhis ekipmanları ve deneyimli teknik ekibiyle emniyet kemeri mekanizmasından sensör sistemlerine kadar tüm güvenlik bileşenlerini hızlı ve doğru şekilde onararak aracınızı güvenli standartlarına döndürür. Güvenliğinizi riske atmamak, arızaları büyümeden çözmek için Borusan Next servislerinden hemen randevu alabilirsiniz.

Telif hakkı ve sair fikri mülkiyet hakları Borusan Oto Değerlendirme Pazarlama ve Hizmet A.Ş.’ye (Borusan Next’e) aittir. Ticari amaçla ve/veya yasalarca izin verilen meşru kullanım sayılamayacak şekillerde, kısmen dahi olsa, izin alınmaksızın alıntı yapılamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz, link verilemez.