Motor Kulağı Nedir?

Otomobilin motoru, tüm araç sistemiyle eşlenik olarak hareket eden büyük bir mekanizmadır. Uyumu sağlayan kritik bileşenlerden biri de motor kulağıdır. İlk bakışta ismi ilginç görünse de, motor kulağı aslında aracınızın motoru ile şasi arasında bağlantı özel bir taşıyıcıdır. Sürüş sırasında motorun titreşimlerini emerek konforunuzu artırır, mekanik parçalarda oluşabilecek aşırı sarsıntıları engeller. Yazının ilerleyen bölümlerinde motor kulağının tam olarak ne işe yaradığını, nasıl çalıştığını bulabilirsiniz.

Motor Kulağı Ne İşe Yarar? 

Motor kulağı adıyla tam olarak işlevini yansıtmasa da, otomobilde motor ve şasi arasında köprü görevi görür. Temel amacı motoru aracın gövdesine sağlam şekilde sabitlemektir. Motorun doğal çalışma hareketlerinden kaynaklanan sarsıntıları emerek kabin içine ulaşmasını engeller. İki zıt görevi aynı anda başarması, onu mühendislik açısından benzersiz bir parça yapar. Motor kulağının görevleri aşağıdaki gibi sıralanır:

• Motorun çalışması sırasında sayısız küçük patlama gerçekleşir ve patlamalar doğal olarak motorun titremesine neden olur. Motor doğrudan şasiye sabitlenmiş olsaydı, titreşimler anında araç gövdesine iletilirdi. Yani kabin içine de durum yansırdı, sürüş konforunu ciddi şekilde düşerdi. Motor kulağının hidrolik içeren esnek yapısı, titreşimleri sünger gibi emer, kabin içindeki yolcuların rahat yolculuk yapmasını sağlar. Düşük hızlarda hissedilen titreşimi en aza indirerek keyifli sürüş deneyimi sunar.
• Titreşimi sönümlemenin yanı sıra, motor kulağı, motorun aracın içinde sabit durmasını sağlar. Sert hızlanma anında motor, torkun etkisiyle geriye doğru hareket etme eğilimi gösterir. Benzer şekilde, sert frenleme yapıldığında ise ileri doğru hareket etmek ister. Virajlarda yaşanan savrulmalar da motorun hareketine neden olur. Motor kulakları, bu ani ve güçlü hareketleri kontrol altına alarak motorun yerinde kalmasını sağlar ve motoru şasiye sıkıca bağlar.
• Motor ile şanzıman arasında hassas denge vardır. Motorun kontrolsüz şekilde ileri veya geri hareket etmesi, şanzıman motor arasındaki bağlantıya ek yük bindirebilir. Motor kulağı, hareketleri sınırlayarak tüm parçaların senkronize çalışmasını sağlar. Güç aktarım sistemindeki baskıyı azaltır. Özellikle vites geçişlerinde hissedilen sarsıntıları azaltarak pürüzsüz sürüşe katkıda bulunur.
• Motorun aşırı hareket etmesi, elektrik kablolarından soğutma sistemindeki borulara kadar birçok çevre parçasının gerilmesine, hatta kopmasına neden olabilir. Motor kulakları motorun hareketini kontrol altında tutarak tüm kritik parçaların zarar görmesini engeller.

Motor Kulağının Çalışma Prensibi 

Motor kulağı, temelde motorun ve şasinin arasına yerleştirilmiş sönümleme (amortisör) sistemidir. Enjeksiyonlu motorlardan karbüratörlü motorlara, modern araçlardan klasiklere kadar her araçta farklı tipleri bulunsa da, hepsinin çalışma mantığı aynıdır: Motorun ürettiği enerjiyi yalıtmak.

Motor Kulağı Nasıl Çalışır? 

Bir motor kulağını, motor ile araç gövdesi arasındaki bağlantı noktası olarak düşünebilirsiniz. Motor kulağı, genellikle bir veya birden fazla metal braketin arasına yerleştirilmiş, dayanıklı kauçuk bloktan oluşur. Metal braketler, aracın şasi bağlantı noktalarına sıkıca cıvatalanır. Motor çalışırken oluşan tüm titreşimler, önce metal braketlere gelir. Fakat motorun dinamik enerjisi, metalden kauçuğa geçtiğinde, kauçuk malzemenin esnek yapısı sayesinde enerji sönümlenir.

Bazı modern araçlarda motor kulakları mekanik prensibi bir adım öteye taşır. Hidrolik destekli motor kulakları adı verilen parçalar, kauçuk bloğun içine özel sıvı bulunur, birbirine bağlı iki odacık yerleştirir. Motor titreştiğinde sıvı odacıklar arasında hareket eder, titreşimin daha etkili şekilde sönümlenmesini sağlar. Bu sayede özellikle düşük devirlerde oluşan ince titreşimler bile kabine ulaşmadan yok edilir.

Motor Kulağının Araç Sürüşündeki Rolü 

Motor kulağının en büyük rolü, yolculara pürüzsüz sürüş sunmaktır. Titreşimlerin büyük kısmını absorbe ederek kabin içindeki gürültü seviyesini düşürür. Sağlam motor kulakları olan araçta, motorun çalıştığını sadece sesinden anlarsınız, hissetmezsiniz.

Hızlanma frenleme sırasında motorun ileri-geri hareketleri, motor kulakları tarafından kontrol altında tutulur. Motor ile şanzıman arasında istikrarlı bağlantı sağlar. Böylelikle manuel vitesli araçlarda vites geçişleri daha yumuşak olur, her vites geçişinde hissedilen sarsıntı minimuma iner.

Motor kulağı motoru sabit pozisyonda tutarak, egzoz sistemi, soğutma hortumları ve elektrik kabloları gibi diğer hassas parçaların zorlanmasını engeller. Eğer motor serbestçe hareket etseydi, parçalar kısa sürede aşınırdı, bu da daha büyük arızalara yol açardı.

Farklı Araçlarda Motor Kulağı Tipleri

Motor kulağı, her ne kadar temel işlevi motoru sabitleyip titreşimi sönümlemek olsa da, araçların segmentine, motor tipine ve üreticinin mühendislik tercihine göre farklı tasarımlara sahiptir. Genel olarak üç ana motor kulağı tipi mevcuttur, her birinin kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır:

1. Standart (Sert) Kauçuk Motor Kulakları

En yaygın ve en basit motor kulağı tipidir. İki metal braketin arasına yerleştirilmiş, yoğun kauçuk bloktan oluşur. Kauçuk motorun doğal titreşimlerini emerek şasiye iletilmesini engeller. Bu tip motor kulaklarının en büyük avantajı, basit yapıları sayesinde dayanıklı olmalarıdır. İkinci el araç piyasasında kendine sıklıkla yer bulur. Hem üretim maliyetleri düşüktür hem de arızalandıklarında değişimleri nispeten uygundur. Dezavantajı titreşim sönümleme performansının sınırlı olmasıdır. Özellikle rölantide çalıştığında, titreşimlerin bir kısmı kabin içine yansıyabilir.

2. Hidrolik Motor Kulakları

Standart kauçuk kulaklara göre gelişmiş teknoloji sunar. Kulaklar kauçuk gövdenin içinde yer alan ve özel sıvı ile dolu odacık içerir. Motor titreştiğinde sıvı odacıklar arasında hareket eder. Hidrolik motor kulaklarının en büyük avantajı, farklı motor devirlerindeki titreşimleri farklı seviyelerde sönümleyebilmeleridir. Rölantide yumuşak yapıya bürünerek titreşimi minimuma indirirken, hızlanma sırasında sertleşerek motorun aşırı hareket etmesini engeller. Bu özellik sayesinde hidrolik motor kulakları sürüş konforunu önemli ölçüde artırır. Fakat standart kulaklara göre pahalıdırlar, içlerindeki sıvı sızdığında işlevlerini kaybederler.

3. Aktif Motor Kulakları (Elektronik Kontrollü)

Otomotiv mühendisliğinin geldiği son noktalardan biridir. Aktif motor kulakları, hidrolik yapının üzerine eklenmiş sensör mekanizmasına sahiptir. Aracın Motor Kontrol Ünitesi (ECU), motorun titreşimlerini sürekli olarak izler, aktif motor kulağına komutlar gönderir. Aktif kulak, komutlar sayesinde motorun titreşimine zıt yönde titreşimler üreterek titreşimi anında nötralize eder. Dnamik sönümleme yolculara en üst düzeyde sessizlik sunar. En büyük dezavantajı ise ileri derecede karmaşık yapılarıdır.

Motor Kulağının Arızaları ve Belirtileri 

Motor kulağı sürekli olarak motorun ağırlığını taşır, çalışma sırasında oluşan titreşimleri sönümlemek için esner. Zamanla sıcaklık değişimleri, motor kulağının yapısında aşınmaya yol açar. Oluşan aşınma, motor kulağının görevini tam olarak yerine getirememesine neden olur. Arızalı motor kulağı, net belirtilerle kendini gösterir ve belirtileri erkenden fark etmek, büyük hasarların önüne geçebilir.

Motor Kulağı Arızası Nasıl Anlaşılır? 

Arızalı motor kulağını teşhis etmek için iyi bir gözlem ve dinleme becerisi gerekir. Sıklıkla rastlanan belirtiler aşağıdaki gibi sıranır:

• Motor kulağı arızasının en yaygın belirtisi, motor bölümünden gelen vurma sesleridir. Özellikle gaza sert bastığınızda veya aniden bıraktığınızda, motorun kontrolsüz hareketi nedeniyle metalin metale çarpmasıyla oluşan sesler duyabilirsiniz. Duyduğunuz sesler, kasislerden geçerken artabilir.
• Motor kulağının kauçuk kısmı yıprandığında, titreşimleri eskisi kadar etkili şekilde ememez. Tüm araç gövdesinde normalden fazla titreşim hissedilmesine neden olur. Hızlanırken titreşimler fazlasıyla belirgin hale gelebilir, sürüş konforunu ciddi şekilde düşürür.
• Aracı çalıştırdığınızda veya stop ettiğinizde motorun normalden farklı sallanması, motor kulaklarının görevini yapamadığının işaretidir. Motorun sarsıntılı çalışması, motor kulaklarının artık motorun ağırlığını yeterince kontrol edemediğini gösterir.
• Otomatik vitesli araçlarda, vites değiştirirken normalde olmayan sarsıntı hissi, arızalı motor kulağına işaret edebilir. Motorun kontrolsüz hareketi, şanzımanla motor arasındaki bağlantıya ek yük bindirerek vites geçişlerini olumsuz etkiler.
• Motor kulakları, gözle de kontrol edilebilir. Motor kulağının kauçuk kısmında yırtıklar ya da aşırı esneme belirtileri görüyorsanız, parça büyük ihtimalle ömrünü tamamlamıştır. Hidrolik destekli kulaklarda ise, sızıntı olup olmadığını kontrol etmek önemlidir.

Motor Kulağı Arızası Sonuçları ve Araç Performansı 

Arızalı motor kulağını uzun süre göz ardı etmek, aracınızda farklı sorunlara yol açabilir. Motorun kontrolsüz hareketi, egzoz borularından başlayarak şanzımana kadar birçok parçanın zorlanmasına sebebiyet verir. Bu gibi senaryolarda tamir masrafını kat kat artırabilir.

Sert frenleme veya ani hızlanmalarda motorun yerinden oynaması, aracın kontrolünü etkileyerek potansiyel güvenlik riski oluşturabilir. Belirtilerden herhangi birini fark ettiğinizde, sorunun kaynağını bulmak adına en yakın oto servis ile iletişime geçip, uzmana danışmanız en doğrusu olacaktır. Erken müdahale, cüzdanınızı korumanın en iyi yoludur.

Motor Kulağının Değişimi 

Motor kulağı arızalandığında, ne yazık ki tamiri mümkün olan bir parça değildir. Mevcut tek çözüm yenisiyle değiştirmektir. Değişim süreci motorun ağırlığından dolayı oldukça dikkatli yapılması gereken bir iştir. Motor kulağının ne zaman değiştirileceğine, tamirci karar verir. Fakat araba sahibi olarak, şu durumlarda değişim ihtiyacının yüksek olduğunu bilmelisiniz:

• Anormal sesler, aşırı titreşim ve motorun sarsılması gibi belirtiler sürekli hale geldiyse, motor kulağı ömrünü tamamlamış demektir.
• Kauçuk kısmında belirgin çatlaklar, yırtılmalar veya kopmalar varsa değişim şarttır.
• Hidrolik destekli motor kulaklarında, parçanın altında yağ lekeleri varsa bu, sıvının sızdığına işarettir.
• Motor kulakları, aracın ana parçalarından biri olduğu için, 80.000 ila 150.000 km arasında periyodik olarak kontrol edilmelidir. Kontrollerde esneklik kaybı veya yıpranma tespit edilirse, belirti olmasa bile değişim önerilebilir.

Değişimin en kritik adımı, motoru yerinden kaldırmak ve güvenli şekilde askıya almaktır. Kaldırma esnasında özel motor vinçleri kullanılır. Motor doğru şekilde desteklenmezse, askıdaki ağırlık nedeniyle diğer motor bağlantı noktaları zarar görebilir. Yeni motor kulağının montajında, cıvataların doğru tork değerleriyle sıkılması gerekir. Yanlış sıkma torku, parçanın gevşemesine neden olabilir.

Motor Kulağı Değişimi Sonrası Test Sürüşünde Nelere Dikkat Edilmeli?

Motor kulağınızın değişimi tamamlandıktan sonra, yapılan onarımın başarılı olup olmadığını anlamak için dikkatli bir test sürüşü yapabilirsiniz. Test sürüşü, sadece motorun sesini dinlemekten ibaret değildir; aracın farklı sürüş koşullarında nasıl davrandığını gözlemlemeyi de içerir. 

Test sürüşünün ilk aşaması, aracı çalıştırdığınız andır. Aracın kontağını çevirdiğinizde motorun pürüzsüz şekilde çalışıp çalışmadığını gözlemleyin. Motor rölantideyken, daha önce hissettiğiniz aşırı titreşimlerin devam edip etmediğine dikkat edin. Sağlıklı değişim sonrası, motorun sabit hızda titreşimsiz şekilde çalışması beklenir. Direksiyon, koltuklar veya vites kolu gibi yerlerde hissedilen titreşimlerin belirgin şekilde azaldığını fark etmelisiniz.

Sürüşe başladığınızda, gaza yavaşça ve ardından daha sert şekilde basarak motorun tepkilerini gözlemleyin. Arızalı motor kulağının neden olduğu motorun sarsıntılı hareketinin, yeni kulakla birlikte ortadan kalktığını hissetmelisiniz. Özellikle ani hızlanmalarda motorun yerinden oynuyormuş gibi hissettiren kontrolsüz hareketlerinin kaybolması gerekir. Eğer motor hala anormal şekilde ileri-geri hareket ediyorsa yeni kulakta bir montaj hatası olabileceğine işarettir.

Sert hızlanma kadar, sert frenleme de motor kulaklarını zorlar. Güvenli alanda, ani bir fren yaparak motorun ileri doğru hareketini gözlemleyin. Yeni motor kulağı, motorun hareketini etkili şekilde sönümleyerek frenleme anında hissedilen sarsıntıyı en aza indirecektir. Eğer frenleme sırasında motordan yine tıkırtı sesi geliyorsa, durumun motor kulağıyla ilgili olup olmadığını anlamak için uzmana danışmalısınız.

Test sürüşünü bitirdikten sonra, kaputu açıp motor kulaklarının durumunu tekrar gözden geçirin. Herhangi bir anormal durum olup olmadığını kontrol edin. Test sürüşü sırasında duyduğunuz sesleri, eski durumla karşılaştırarak onarımın ne kadar etkili olduğunu kendiniz değerlendirin.

Motor Kulağı Bakımı ve Korunması

Motor kulağı, motorun ağırlığını taşıyan parça olduğu için zamanla aşınması kaçınılmazdır. Doğru sürüş alışkanlıklarıyla motor kulaklarınızın ömrünü uzatabilir, beklenmedik arızaların önüne geçebilirsiniz. Bakım, sadece tamircinin görevi değildir; araç sahibinin göstereceği özenle de başlar.

Motor kulaklarının durumunu düzenli olarak kontrol etmek, olası sorunları erkenden tespit etmenin en iyi yoludur. Çoğu araçta motor kulakları, gözle görülebilecek konumdadır. Kaputu açtığınızda motorun şasiye bağlandığı noktalara bakarak kauçuk kısımlarda herhangi bir çatlak belirtisi olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. 

Sürüş tarzınız da motor kulaklarının ömrü üzerinde etkili olur. Ani hızlanma, motorun ileriye doğru, sert frenleme ise geriye kapasitesinde fazla hareket etmesine neden olur. Ani güçlü hareketler, motor kulaklarının kauçuk kısmına ciddi stres yükler, hızla yıpranmasına yol açar. 

Özellikle yüksek kasislerden geçerken motor, yukarı-aşağı yönde şiddetli şekilde sarsılır. İlgili darbeler motor kulaklarına ek yük bindirir, parçaların ömrünü kısaltır. Mümkün olduğunca bu tür yollardan kaçınmak veya yavaşlayarak geçmek motor kulaklarınız için en iyisidir.

Aracınızın taşıma kapasitesinin üzerinde yük taşımak, motorun ağırlığını artırır ve motor kulaklarına binen yükü yükseltir. Bu durum da kulakların normalden daha hızlı yıpranmasına neden olabilir.

Motor Kulağı Arızası Yakıt Tüketimini Etkiler mi?

Motor kulağı arızası yakıt tüketimini doğrudan değil, dolaylı yollardan etkiler. Özünde yakıt enjeksiyon sistemi gibi yakıtın yanmasıyla doğrudan ilgili bir parça olmasa da, motorun ideal koşullarda çalışmasını engelleyerek yakıt verimliliğini düşürebilir.

Motor kulağının devre dışı kalması motorun araç içinde kontrolsüz şekilde hareket etmesine neden olur. Anormal hareketlilik motorun çalışmasını olumsuz etkileyerek bir dizi domino etkisine yol açar:

• Motor kulağının temel görevi, motorun ağırlığını taşımak ve onu sabitlemektir. Arızalı kulak görevi yerine getiremez, motorun sürekli olarak sarsılmasına neden olur. Bu durum, motorun kendi ağırlığına karşı ekstra mücadele vermesi anlamına gelir. Motor ekstra yükü dengelemek ve sabit rölanti devrini korumak için fazla enerji harcamak zorunda kalacaktır. Ekstra enerji ihtiyacı da yakıt tüketimini artırır.
• Motorun sarsıntılı çalışması, yakıt-hava karışımının silindirlere eşit şekilde dağıtılmasını zorlaştırır. Motor, ideal yakıt-hava karışımını elde etmek için çabalarken, dengesizlik sonucu yakıtı tam olarak yakamayabilir. ECU, motorun dengesiz çalışmasını telafi etmek için yakıt karışımını zenginleştirebilir. Yakıtın verimsiz kullanılmasına ve sonuç olarak tüketimin artmasına neden olur.
• Arızalı motor kulağı, motorun hareketini sınırlayamadığı için egzoz sistemi gibi diğer parçaların da konumunu bozabilir. Egzoz sistemindeki eğrilme gazın akışını etkileyebilir. Bu da motorun nefes alma verimliliğini düşürür, yakıt tüketimini yukarı çeker. Eş zamanlı olarak oluşan kontrolsüz titreşimler, elektronik parçaların düzgün çalışmasını engelleyerek ECU'nun yanlış verilerle yakıt ayarı yapmasına neden olabilir.

Aracınızın bakımı, performansı ve piyasa değeri hakkında daha fazla bilgi edinmek, profesyonel hizmetlere ulaşmak isterseniz, Borusan Next’i tercih edebilirsiniz.

Telif hakkı ve sair fikri mülkiyet hakları Borusan Oto Değerlendirme Pazarlama ve Hizmet A.Ş.’ye (Borusan Next’e) aittir. Ticari amaçla ve/veya yasalarca izin verilen meşru kullanım sayılamayacak şekillerde, kısmen dahi olsa, izin alınmaksızın alıntı yapılamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz, link verilemez.